In de serie ‘Drie-aktenstructuur’ leer je ieder verhaalelement van het drie-aktenstructuurschema beter te begrijpen. Waar in het schema staat een verhaalelement? Maar belangrijker nog: waarom is dit verhaalelement in het schema opgenomen en wat is de meerwaarde daarvan?
Het achtste element vormt het derde obstakel. 

Waar staat dit verhaalelement?

Dit verhaalelement is het derde obstakel. Het staat vóór de ramp en de crisis. Vergelijk die woorden eens met elkaar en je weet wat het betekent en wat er komen gaat: het wordt hierna nog veel erger. Een obstakel is immers niet zo erg als een ramp. Tegelijkertijd weet je nog van het element hiervoor dat de held op dit punt in het verhaal ietwat laks kan zijn over de heldenreis. Alles lijkt namelijk even in kannen en kruiken. Van die naïviteit maak je in dit verhaalelement dankbaar gebruik.

Wat weet de lezer al op dit punt in het verhaal?

In de tweede clue heeft de held laten zien dat die kan knokken en na het vallen weer op kan staan. Wat de held niet weet, maar wat de lezer wel intuïtief aanvoelt, is dat een held na het vallen en opstaan dat proces nog een keer moet doormaken, wil er echt sprake zijn van een heldenreis.
Maak een mix van wat je personage niet weet en de lezer wel. Oftewel: zorg ervoor dat de held bijna achteloos dit obstakel aangaat, om er vervolgens achter te komen dat elk nieuw obstakel er een is dat het uiterste van de held vraagt. Zo trapt je held in de valkuil van diens eigen naïviteit en wordt de lezer beloond voor het correct voorspellen van de komst van dit obstakel.

Wat moet er in dit verhaalelement gebeuren of duidelijk worden?

De strijd is nog (lang) niet gestreden na de tweede clue.
Dit obstakel moet redelijk abrupt duidelijk maken dat de held weer aan de bak moet. Net als de tweede clue kan je dit obstakel in twee stukken verdelen. In het eerste gedeelte gaat de held vol goede moed weer een uitdaging aan, in het tweede stuk komt er een vreselijk gevoel van verslagenheid om de hoek kijken omdat het obstakel niet overwonnen wordt.

Wat moet je weten over je verhaal als je dit verhaalelement gaat schrijven?

Wil je dit obstakel goed tot zijn recht laten komen, kijk dan naar de twee volgende verhaalelementen. Ze vormen samen met dit obstakel een eenheid. Ze laten zien hoe de held eens te meer een obstakel tegemoet treedt, maar dat dat deze keer meer voeten in de aarde heeft. Als je het in stappen opschrijft, krijg je het volgende:

1. Obstakel: de held gaat weer vechten en dat mislukt.
2. Ramp: het mislukken van het gevecht werkt iets ernstigs in de hand.
3. Crisis: door deze mislukking twijfelt de held aan diens kunnen.

Een held hoeft niet per se aan zichzelf te twijfelen, maar de crisis moet wel het moment zijn waarop alles verloren lijkt.
Als je deze drie stappen samen ziet, is het duidelijk dat het obstakel een duidelijke aanleiding moet geven voor alles wat vlak hierna gaat komen. Zorg er dus voor dat dit obstakel aanzienlijk moeilijker is dan de vorige twee.

Wat moet je niet doen in dit verhaalelement?

Enerzijds moet dit obstakel de ramp in de hand werken en mag het dus vooral niet te simpel zijn. Tegelijkertijd mag de held nog niet bij de pakken neer gaan zitten. Dat gebeurt pas in de crisis. Voor een goede balans zorg je ervoor dat je held aan het einde van dit obstakel een flinke optater heeft gekregen, maar er tegelijkertijd ergens nog een sprankje hoop overblijft. Al is het maar voor de twee tellen dat de held nog niet weet dat de uitkomst van dit obstakel de aankomende ramp met zich gaat meebrengen.

Dit artikel verscheen eerder op Schrijven Online.
Afbeelding van Maria via Pixabay

In de serie ‘Drie-aktenstructuur’ leer je ieder verhaalelement van het drie-aktenstructuurschema beter te begrijpen. Waar in het schema staat een verhaalelement? Maar belangrijker nog: waarom is dit verhaalelement in het schema opgenomen en wat is de meerwaarde daarvan? Deze week het eerste obstakel, waar de held voor het eerst moet laten zien wat die echt waard is.

Zo ziet het schema eruit:

Waar staat dit verhaalelement?

Het eerste obstakel komt na de eerste clue. Dat was het eerste echte moment dat de held in actie moest komen. Maar toen heeft de held slechts laten zien dat die zich ergens voor wil inzetten. Nu komt het eerste obstakel dat zegt: “Bewijs dat nu dan ook maar in daden.”

Wat weet de lezer al op dit punt in het verhaal?

De lezer weet wat er op het spel staat, dat is in de clue duidelijk geworden. Een lezer weet intuïtief  dat in een verhaal niets zonder slag of stoot gaat. Met andere woorden: dat er een obstakel aankomt. Dat moet meteen na de eerste clue komen. Er is niets zo saai als wachten op een tegenslag waarvan je weet dat die toch gaat komen. Denk aan de vergelijking met de gladiatorenarena uit het vorige artikel. Stel dat een gladiator in de arena in vol ornaat de arena instapt en vervolgens de mededeling klinkt: “Beste toeschouwers, nog even geduld alstublieft, de tegenstander heeft zijn broodje kaas nog niet op.”
Dat is funest voor de spanningsboog en bovendien zou je het personage de kans geven om de arena uit te rennen. Die twijfels heeft het in het derde verhaalelement al gehad. Het duurt nog even voordat die weer terug mogen komen.

Plaats van het obstakel in het schema

Je ziet in het schema onder de twee obstakels ‘ascending action’ staan. Dat is de oplopende spanningsboog. Zie je dat die gestaag omhoog loopt? Het eerste obstakel is een soort test: je held zal zich al wel moeten bewijzen, maar loop niet te hard van stapel.
Als een uitverkoren boerenjongen uiteindelijk de hele wereld moet redden, is hij in de eerste clue naar het paleis van de koning vertrokken. Zijn eerste obstakel is het trainingskamp waar hij een zwaard leert te hanteren en met dat wapen mag oefenen op een strooien vogelverschrikker.
Het eerste obstakel is wel degelijk serieus: als de boerenzoon niet eens een dummy kan verslaan, dan heeft het land een groot probleem. Maar bedenk ook dat meteen na het eerste obstakel het tweede volgt. Je held krijgt dus geen tijd om uit te rusten tussen de twee obstakels in. Het eerste obstakel is het zoeken van de balans tussen ‘serieuze oefening’ en ‘zoetjes aan beginnen aan de missie.’

Wat moet je weten over je verhaal als je dit verhaalelement gaat schrijven?

Het is hier handig om te weten waar je personage zelfvertrouwen uit haalt, door gemotiveerd wordt of aan wie het hulp vraagt als het ergens vastloopt of iets toch nog niet helemaal durft. Je personage móet verder, er is geen weg terug. Als je weet waar het energie uit kan halen, dan kan je je personage daarmee motiveren. Zorg ervoor dat je personage er zin in blijft hebben. Net als je lezer weet je personage ook dat nog niet alles over is na dit eerste obstakel. Zorg er dus voor dat het vooruitzicht op meer of grotere uitdagingen ook voor je personage behapbaar blijft.

Wat moet je geheimhouden in dit verhaalelement?

Je personage mag weten wat diens einddoel is, zoals een koene ridder weet dat hij de draak moet verslaan. Maar het mag niet doorhebben hoe gevaarlijk dat daadwerkelijk is of kan worden. In dit eerste obstakel moet het optimisme of de naïviteit betreft het avontuur aangaan de overhand houden bij het personage.

Dit artikel verscheen eerder op Schrijven Online.

Foto door Matthew Hamilton op Unsplash.

In de serie ‘Drie-aktenstructuur’ leert de schrijver ieder verhaalelement van het drie-aktenstructuurschema beter te begrijpen. Waar in het schema staat een verhaalelement? Maar belangrijker nog: waarom is dit verhaalelement in het schema opgenomen en wat is de meerwaarde daarvan? Deze week, in het vierde verhaalelement, komt de eerste clue aan bod. Het eerste echte moment van actie.

Zo ziet de drie-aktenstructuur eruit: 

Waar staat dit verhaalelement?

De eerste clue vormt het einde van de eerste akte en het begin van de tweede. De belangrijkste introductie van het verhaal is gegeven. Een clue is een verhaalelement waarbij duidelijk blijkt dat er een keerpunt is in het verhaal. Dat wat er gebeurt heeft duidelijke invloed op het personage en de rest van het plotverloop. Eerst maakte het personage relatief weinig tot niets mee, maar vanaf nu moet het uitdagingen en veranderingen onder ogen zien. De eerste clue is van alle clues het duidelijkst: er komt actie en dat houdt voorlopig (lees: gedurende vrijwel het hele boek) aan.

Wat weet de lezer al op dit punt in het verhaal?

Je kan dit verhaalelement vergelijken met een gladiator die op het punt staat de arena in te stappen. De lezer en je personage weten dat er een gevecht gaat komen en wat dat grofweg in gaat houden. Alles wat je lezer tot nu toe over het verhaal en je personage te weten is gekomen, heeft in grote lijnen laten zien welke wapens de metaforische gladiator meeneemt in de arena. Zijn karaktereigenschappen, dromen, angsten…Daardoor weet de lezer ook bij benadering in welke mate en in welk opzicht je personage zal slagen of zal falen bij het eerste moment waarop het echt in actie moet komen.

Wat moet er in dit verhaalelement gebeuren of duidelijk worden?

Tijdens de eerste clue moet de volle aandacht gaan naar de actie waar de eerste akte naartoe heeft gewerkt. Later in het schema komen er momenten van reflectie of rust, maar de eerste clue is het moment waarop het verhaal in volle gang wordt gezet. Je moet dus niet zozeer iets duidelijk maken met hints of verwijzingen, maar ‘gewoon’ in actie komen.

Enkele eenvoudige voorbeelden:

• Als de eerste akte ging over voorbereidingsdagen voor de universiteit, dan is de eerste clue de dag van de eerste colleges.
• Is jouw personage iemand die altijd al wilde schrijven? Tot nu toe kwam het nooit verder dan notities in een boekje. Deze keer is het wel serieus: de notities liggen klaar, de twijfels zijn geweest: nu gaat er daadwerkelijk getypt worden in de tekstverwerker.

Wat moet je weten over je verhaal als je dit verhaalelement gaat schrijven?

Waarschijnlijk heb je geen problemen met de inhoud van je verhaal bij de eerste clue. Dit is namelijk waar het boek over gáát. Het verhaal over de eerdergenoemde schrijver is inhoudsloos als je niet ergens benoemt dat hij ooit start met zijn grote uitdaging. En het studentenleven begint nu eenmaal met een studie. Wat je wel in de gaten moet houden, is de veerkracht van je personage. Meteen na dit verhaalelement volgt namelijk het eerste obstakel. Daarin komt er een tegenslag in de heldenreis. Als je personage dan geen of te weinig ruggengraat heeft, durft het niet verder en stopt het vroegtijdig. Schrijf daarom globaal hoe sterk de ruggengraat van het personage op dat moment is. En licht alvast een tipje van de sluier op wat het komende obstakel gaat zijn. Dan houd je het verhaal spannend.

Volgende week meer over dit eerste obstakel!

Dit artikel verscheen eerder op Schrijven Online.

Foto door Elizaveta Dushechkina op Unsplash

In de serie ‘Drie-aktenstructuur’ leer je ieder verhaalelement van het drie-aktenstructuurschema beter te begrijpen. Dit schema helpt je jouw verhaal in stappen op te bouwen en om een goede spanningsboog te behouden. Als je verhaal vastloopt, kan je dit schema gebruiken om te zien waar je nog iets moet aanpassen. Er zijn vijftien verhaalelementen, deze week bespreken we het derde: de second thoughts, het moment dat je personage gaat twijfelen en allerlei ‘ja-maars’ gaat bedenken.

Waar staat dit verhaalelement in het schema?

De second thoughts staan op een ongemakkelijke plaats in het schema; één stapje na dit element staat er een explosietekentje op je personage te wachten.
Stel je voor dat je personage dat zou zien. In het vorige verhaalelement moest het al de comfortzone verlaten en nu ziet het ook nog eens dat het richting (letterlijke) explosieven gaat. Dan krijg je reacties als:

• Hó eens even!
• Ja, maar dát ga ik niet doen!
• Even op de rem, denk je nou echt dat ik dat kan?

Zie het tweede element als het moment waarop je personage intuïtief aanvoelt dat er geen echte dreiging van leven of dood in het spel is, maar daar diep vanbinnen toch bang voor blijft. Het heeft zin in een avontuur of heeft met het verlaten van de comfortzone besloten dat sommige dingen het waard zijn om voor te strijden. Maar twee meter voor de ingang van de metaforische arena wordt het toch nog eng. Daardoor blijft je personage twijfelen en bedenkt het allerlei ja-maars:

• Ja, maar daar ben ik niet slim genoeg voor.
• Ja, maar wat als het niet lukt?
• Ik kan wel zeggen dat ik ga vechten, maar ik heb nog nooit een geweer vastgehouden.

Wat moet er in dit verhaalelement gebeuren of duidelijk worden?

Technisch gezien gebeurt er in dit verhaalelement niets anders dan dat je personage aan het twijfelen slaat en de ja-maars hoogtij vieren. Je personage krijgt pas in het volgende verhaalelement een schop onder het achterste, waardoor het verhaal (weer) op gang komt. Wat dat betreft is dit verhaalelement narratief gezien relatief langzaam en saai. Maar het is zeker niet onbelangrijk of over te slaan! Dit is een mooi moment om te laten zien dat je personage imperfect is. Een perfect personage zou immers geen angsten of twijfels hebben. Deze twijfels maken je personage menselijk en dat maakt dat de lezer zich met het personage kan identificeren. Maak dus duidelijk wat de tekortkomingen van je personage zijn of wat het nog moet leren. Oftewel: wat de heldenreis in gaat houden. Dit verhaalelement is perfect om je lezer gehecht te laten raken aan het personage: het heeft een conflict aan te gaan, net als normale mensen.

Wat moet je weten over je verhaal als je dit verhaalelement gaat schrijven?

Bij het vorige verhaalelement heb je voor jezelf opgeschreven wat de angsten van je personage zijn. Angsten kunnen een goede drijfveer zijn, maar bedenk in deze fase ook wat de dromen van je personage zijn. Waardoor wordt het gemotiveerd? Een prettig vooruitzicht kan helpen om uit het cirkeltje van ja-maars te stappen.
Je kan met een ernstig vooruitzicht dreigen om je personage over de streep te trekken. Maar dan bestaat het risico dat je personage alsnog bevriest in angst en het verhaal alsnog niet van de grond komt.
Of je nu dreigt met een grote angst of een vervulde droom in het vooruitzicht stelt, zorg er in ieder geval voor dat je personage een tipje van de sluier krijgt van wat er achter de horizon lonkt. Dan komt het altijd in beweging.

Volgende week lees je over het vierde verhaalelement, de eerste clue: een belangrijk en terugkerend element in een verhaal.

Dit artikel verscheen eerder op Schrijven Online.

Foto door Afif Ramdhasuma op Unsplash

In de serie ‘Drie-aktenstructur’ leer je ieder verhaalelement van het drie-aktenstructuurschema beter te begrijpen. Dit schema helpt je jouw verhaal in stappen op te bouwen en om een goede spanningsboog te behouden. Als je verhaal vastloopt, kan je dit schema gebruiken om te zien waar je nog iets moet aanpassen. Er zijn vijftien verhaalelementen, deze week het tweede: het inciting incident, het moment dat draait om de comfortzone. 

Zo ziet de Drie-aktenstructuur eruit:

Waar staat dit verhaalelement in het schema?

Het tweede verhaalelement komt meteen na het begin, nog in de eerste akte. De basis van het verhaal is zich dus nog aan het ontvouwen. Het tweede verhaalelement gaat over de comfortzone en komt meteen na de start van het verhaal. Dat betekent dat je er geen gras over moet laten groeien. Wat moet je personage doen wat het normaal niet doet of durft?

Wat weet de lezer al op dit punt in het verhaal?

Als je de start van het verhaal hebt geschreven, weet de lezer wat voor personage de held grofweg is. Waar die zich comfortabel bij voelt of bang voor is en wat de belangrijkste karaktertrekken zijn. Die omstandigheden moet je dus gaan veranderen. Laat blijken hoe het leven of de omstandigheden van je personage gaan veranderen. Anders blijf je in het begin hangen en heb je geen verhaal.
Een loodgieter heeft een prettige baan, maar is diep vanbinnen bang dat die wordt afgenomen. Dat kan een begin vormen, maar als er vervolgens niets gebeurt, is het geen verhaal, maar een gegeven.

Wat moet er in dit verhaalelement gebeuren of duidelijk worden?

In het tweede verhaalelement moet er iets veranderen aan het alledaagse leven dat je in het begin hebt uitgeschreven. Daarbij moet er nog meer dan in het begin duidelijk worden wat je personage beweegt, waar het zich comfortabel bij voelt en hoe het reageert als er iets gebeurt wat het niet verwacht. Hier hoort je personage de roep van het avontuur en moet het zich daarvoor klaarmaken.

Wat moet je weten over je verhaal als je dit verhaalelement gaat schrijven?

Dit is de eerste keer in het verhaal dat je personage iets moet doen wat het niet per se wil of fijn vindt. Nu is het nog redelijk onschuldig, maar er volgen nog momenten waarop je personage met diens ergste kwelduivels of angsten wordt geconfronteerd. Je moet al weten wat die andere kwelduivels en angsten zijn. (Je ziet ze in het schema terug bij als ‘obstakel’, maar ook bij de climax.) Zorg ervoor dat je grofweg weet wat die tegenslagen gaan worden, zodat je weet hoe je een goede spanningsboog uitwerkt die langzaam maar zeker in intensiteit stijgt.
Bedenk: een verhaal is niet geloofwaardig of interessant als de held van het verhaal onmiddellijk de wereld moet redden. Eerst zijn er nog trainingen en tegenslagen nodig. Weet wat de opbouw van de obstakels gaat zijn.

Wat moet je geheimhouden voor de lezer in dit verhaalelement?

Vrijwel alles wat onder het vorige kopje stond vermeld, moet je geheimhouden voor de lezer. Alles wat inhoudelijk nog gaat gebeuren, moet op dit punt nog enige mysterie uitstralen. Zowel je personage als de lezer moeten het gevoel krijgen dat er een avontuur op het punt van beginnen staat waarvan de afloop nog onbekend is.

Volgende week lees je over het derde verhaalelement, waarin je personage bedenkingen krijgt bij het aankomende avontuur.

Dit artikel verscheen eerder op Schrijven Online.

Afbeelding: door Vlad Tchompalov op Unsplash