Hoe schrijf je de schaduwkant van een slechterik?

Er zijn dingen waarover we het allemaal eens zijn: dat dóe je niet. En dan is daar de verdorven slechterik die dood en verderf zaait alsof het niets is. Hoe schrijf je een slechterik zonder overdreven veel te hoeven verklaren voor de lezer?

Waar is de slechterik blind voor?

Als je een verdorven slechterik wil schrijven, moet je eerst nagaan waarom die (zó) slecht geworden is. De een is van zichzelf wat sympathieker aangelegd dan de ander, maar niemand is van nature zo slecht dat mishandelen, martelen of moorden een aanvaardvaar iets lijkt te maken.
Als je slechterik dat doet, is die aan het blindstaren en als schrijver moet jij helpen om dat patroon te doorbreken. Niet per se voor het plotverloop, maar wel om het hoe, wat en waarom achter de manier van handelen beter te begrijpen en op te kunnen schrijven. Als eerste moet je zowel erkennen als herkennen waarvoor je slechterik blind is geworden: wat kan of durft die niet meer te zien wat bepaalde acties (al dan niet van zichzelf) teweeg hebben gebracht.
Omdat jouw moordenaar iemand heeft gedood, is:
– iemands leven vroegtijdig beëindigd
– hebben de nabestaanden veel verdriet
– voelen de buurtbewoners waarin het slachtoffer woonde zich niet meer veilig.

De moordenaar is hier blind voor; het slachtoffer nu eenmaal uit de weg moest worden geruimd omdat:

– Hij te veel wist
– Hij mij verraden heeft
– Hij mijn leven zelf ook heeft verwoest
– Hij me nog een miljoen schuldig was en dat niet wilde geven

Het gaat dan altijd om wat het slachtoffer de moordenaar heeft aangedaan, of met de moordenaar te maken heeft. Anderen – zoals nabestaanden- komen niet in deze redeneringen voor. Onthoud dat: het komt later terug.

Waar kijkt de slechterik van weg?

Als je dingen kan doen die verdorven zijn en dat kan verantwoorden of goedpraten zonder je gedrag te veranderen of je schuldig te voelen, dan zit er iets niet helemaal goed. Niet in de zin van: je bent niet goed bij je hoofd, maar in het geweten van je slechterik. Maar het belangrijke is: die heeft dat niet meer in de gaten. Omdat de mens van nature een sociaal wezen is dat niet zomaar iemand kwaad doet, zit er altijd iets achter slecht gedrag. Dat iets is de schaduwkant van je slechterik. Dat is niet te verwarren met een slechte karaktereigenschap. De schaduwkant is een trauma of een geloof over jezelf wat je niet onder ogen wil zien en je vervolgens wegstopt. Dat gaat dan vervolgens een eigen leven leiden en kan ernstige gevolgen hebben. Een wat onschuldiger voorbeeld: als het jou was aangepraat dat je dom bent, was je als kind teleurgesteld met ieder cijfer lager dan een 8.5. Maar door dat streven ontwikkelde je wel perfectionisme. In dit geval is de schaduwkant de overtuiging dat je dom bent, niet zozeer dat je alles graag goed wil doen, hoewel dat op het eerste gezicht zo kan lijken.

Een verdorven slechterik heeft op die manier ook iets waar die weg van kijkt, alleen zijn de gevolgen veel ernstiger dan een perfectionistische levenshouding. Onderzoek goed wat de schaduwkant is van je slechterik als je die goed uit de verf wil laten komen. Die zal je – al dan niet tussen de regels door- in de personagebiografie kunnen terugvinden.

Het echte doel van de slechterik

Op eenzelfde manier als je slechterik een schaduwkant heeft die voor zichzelf verborgen blijft, heeft de slechterik ook een ‘schaduwreden’ om tot de gruweldaden te komen. Zo zal iemand die diens partner mishandelt op de oppervlakte zeggen dat de reden daarvoor is dat de partner brutaal is maar is het in werkelijkheid zo dat de partner zegt dat de mishandelaar zich nog eens het graf in stort als die niet stopt met overwerken. Dan is daar bijvoorbeeld het pijnpunt dat de mishandelaar niet onder ogen wil zien dat die alleen eigenwaarde kan halen uit (te hard) werken.
Het doel is dan om die schaduwkant van te weinig eigenwaarde weg te stoppen en onderdrukt te houden, niet zozeer om ‘gewoon’ iemand te slaan of macht te hebben. En als je personage dan óók nog eens heeft geleerd om als ‘echte man’ geen tegenspraak te dulden van een vrouw, dan uit zich dat dus bijvoorbeeld in slaan.

‘Als iemand zou weten dat ik…’

Een personage dat doorslaat in destructief gedrag, denkt niet aan anderen, zou je zeggen. Maar neem eens als uitgangspunt dat de schadauwkant de stem is van je personage die zegt ‘Als iemand zou weten ( of zelfs denken!) dat ik… X dan overkomt mij Y en dat overleef ik niet’, dan kom je te weten waarom en hoe je personage zich tot anderen verhoudt of kan verhouden op een manier die anders maar moeilijk te rijmen valt. Zie dat je personage met ‘iemand zou weten dat’ wel degelijk aan andere mensen denkt? Het heeft alleen extreme en ongezonde vormen aangenomen.
“Als iemand zou weten dat ik me incapabel voel op mijn werk, voel ik me geen echte man en dan ben ik mijn identiteit kwijt” Met als gevolg: “Iemand die zegt dat ik niet goed of minder moet werken, krijgt ervan langs!”

Het ultieme doel van een slechterik is dus -diep vanbinnen, zo je wil- eigenlijk nooit wereldoverheersing, mensen pijn doen of slecht zijn, maar wegrennen of het niet onder ogen zien van iets dat zó pijnlijk is, dat je slechterik alleen nog meent te kunnen overleven door te doen alsof dat niet speelt. Met alle gevolgen van dien. Deze kennis is essentieel voor jou als schrijver, maar wel informatie die je uitgesproken niet (te veel) deelt met je lezer. Dat moet duidelijk worden door jouw schrijverskwaliteiten, tussen de regels door. Als je hier een infodump van maakt, is je verhaal gedoemd te mislukken.

Als je Heer Slecht op deze manier benadert, is hij diepzinnig en interessant in plaats van een cartoonesk persoon waarbij het gaat bliksemen als diens hoog kakelende gelach te horen is.

Foto door Stefano Pollio verkregen via Unsplash.