Schrijfoefening voor aan de tekentafel: leer je personages kennen

Als je nog aan de tekentafel bezig bent, kan het soms lastig zjn om te overzien wie je personages zijn en wat hun verhoudingen gaan worden. Ten opzichte van het plot, maar ook ten opzichte van elkaar. Om daarin iets meer zicht te krijgen, kan het helpen om je personages een van de vier elementen toe te wijzen, om zo te kijken wat ze aan elkaar zullen hebben en of ze eerder vijanden dan vrienden zullen worden.

Elementen als karatertrekken voor je personages

Water, aarde, vuur en lucht zijn welbekende symbolieken om mee te spelen. Het zit zelfs in onze taal verweven. Denk aan dingen als:

– zij zijn als water en vuur
– watervlug zijn
– goed geaard zijn
– ergens luchtig over doen

Dit kan je oppervlakkig gebruiken om je personage snel wat karaktertrekken toe te wijzen, maar je kan er ook complete verhoudingen mee ontdekken. Het is daarvoor belangrijk dat je bovengenoemde voor de hand liggende voorbeelden iets meer los kan laten en ook al een globaal idee hebt waar je verhaal over gaat, of waar het thematisch naartoe moet gaan. Ook moet je eenzelfde element van meerdere kanten kunnen bekijken.

Wat weerspiegelen de elementen voor jou?

Schrijf eerst eens op wat je met ieder element associeert. Of je van clichés uitgaat of niet is niet van belang. De kans is groot dat je dingen tegenkomt die elkaars tegenpolen lijken te zijn, of twee kanten van eenzelfde medaille belichten. Denk aan vuur. Dat kan jou heerlijk verwarmen, maar je kan je er ook aan branden. Als je zulke ‘tegenstrijdigheden’ tegenkomt, kijk dan wat voor jouw persoonlijke associatie, verhaal of personage het best lijkt te passen.
Want een personage ‘van vuur’ kan dus zowel je veilige haven zijn als degene die alles verwoest. Dat telt nou niet bepaald logisch op.

Puzzel zo eerst met elk element tot je een kort lijstje van eigenschappen hebt die grofweg een personage in de dop zou kunnen vormen. Niet alleen is je ‘lucht’ personage tenger van figuur, het is ook een (te) snelle denker die wat chaotisch kan zijn. Maakt dat een interessante leider, of juist niet? Dat zijn dan dingen waar je op voort kan bouwen.

Maak een rolverdeling voor je personages

Of je nu twee, vier of tien personages een element hebt toegewezen, nu is het tijd om te kijken hoe ze zich tot elkaar verhouden. Denk daarbij goed aan wat je zelf hebt opgeschreven: laat spreekwoord zoals ‘als water en vuur’ los. Want misschien kunnen jouw personages van water en vuur juist redelijk met elkaar overweg.
Want als jij bij water ‘voedend’ hebt opgeschreven en bij vuur vooral denkt aan ‘verwarmend’, dan heb je twee personages die allebei empathie als een belangrijke karaktereigenschap hebben. Die kunnen dus best vrienden zijn, in plaats van de zogenaamde gedoemde vijanden. Dat het waterpersonage dan flexibel is en het vuurpersonage juist ‘krachtig is ‘en daardoor minder flexibel is, kan juist voor een goede balans in je verhaalthema zorgen.

Kijk nu eens wat je verhaal nodig heeft: wat past er bij je thema, doelgroep of moraal?

Als je schrijft over oorlogstijd, kan je eerdergenoemde vuurpersonage een uitstekende held zijn. Maar als je verhaal gaat over een nieuwe uitvinding, dan is je luchtpersonage misschien een betere hoofdpersoon. Die is geschikt om te laten zien hoe ingewikkeld en veranderlijk een creatief proces kan zijn.

Laat je personages samenwerken

Nu ieder personage een eigen rol heeft, ga je kijken hoe je personages gaan samenwerken. Zet ze in een vergaderzaaltje en geef ze een probleem om op te lossen. Dat kan het centraal conflict zijn, maar ook iets wat je alleen voor je opschrijfboekje wil gebruiken. Of iets erg ludieks, zoals: ‘zorg ervoor dat een stormloop bij de uitverkoop van een warenhuis wordt voorkomen als er een artikel wordt verkocht dat op TikTok trendy is’, in een verhaal over een apocalyps – wat nog een symbolische overeenkomst heeft-. Of juist niet: laat ze zich over datzelfde probleem buigen in een verhaal over een pestkop.

Kijk nu eens wie er met elkaar kunnen samenwerken en hoe dat zou gaan. Misschien is dat chaotische luchtpersonage geen ideale manager, maar het meer ‘gegronde’ aardpersonage wel. Maar daarmee heb je nog geen ideaal team. Want dat chaotische personage gaat met deze manager wel een bepaalde vinger in de pap willen om ervoor te zorgen dat het nog wel efficient en waardevol werk kan leveren. Dat hoeft niet meteen op een ruzie uit te lopen. Je kan het flexibele en geduldige waterpersonage de rol geven om het luchtpersonage wat meer te sturen.

Kijk eens op wat voor manier je de personages op die manier aan elkaar kan koppelen of beter uit elkaar kan houden. Hoe vullen ze elkaar aan? waar hebben ze hulp bij nodig? Zet ze zo in deze ‘kennismakingsvergadering’ en je kan een heleboel dingen te weten komen.

• Waar zitten er mogelijke clues, obstakels of climaxen in je plot?
• Kan je centraal conflict een heel verhaal dragen, of is het meer iets voor een scène?
• Waar zijn je personages bang voor?
• Heb je nog een ander personage nodig dat nog een andere, extra rol moet vervullen?

enzovoorts.

Je bevindingen in je verhaal meenemen

Omdat deze oefening voor de tekentafel is bedoeld, kan je niet een op een je bevindingen meenemen. Het lijkt me sterk dat je echt over water-en-vuurpersonages schrijft die voornamelijk vergaderen. Maar deze oefening is wel geschikt om te testen waar de basis van je verhaal nog iets mist. Weet je al genoeg van de personagebiografieën van je helden? Zie je mogelijke gaten in het plot? Besef je waar het verhaal stil kan gaan vallen?

Als het goed is, komen er met deze schrijfoefening een paar zaken aan bod die er later voor zorgen dat je een hoop moet gaan herschrijven. Of erachter komt dat je dacht een diepgaand thema te hebben dat later niet aansluit, of tegenstrijdig wordt. Je zal ervan schrikken hoeveel er boven kan komen drijven. Maak gerust een uur of twee vrij voor deze brainstormsessie!

Foto door Adrien Olichon verkregen via Unsplash.