Omschrijven klinkt makkelijk, is een hele kunst. Als je iets omschrijft, moet je dat doen met voorbeelden die duidelijk genoeg zijn om een goed beeld bij te krijgen. Houd je de beschrijvingen echter te algemeen, dan komt er niets voor het geestesoog van je lezer. Specifieke details kunnen zowel dat ene zetje geven om iets algemeens tot iets unieks te maken, als wel details blijven.
Daarom kan omschrijven heel erg lastig zijn. Hoewel er geen formule bestaat voor succesvol omschrijven, kunnen een aantal uitgangspunten wel een opzetje vormen. Ik heb er een aantal schrijfprompts bij bedacht, waarbij ik gebruik van iets wat je moet gebruiken en moet vermijden. Zo hoop ik dat je je bewust wordt wat meer algemene beeldvormingen zijn en welke details een omschrijving meer kunnen verrijken. Schrijf zoveel meer als je wil, maar houd je aan de restricties en voorwaarden in de tabel. Veel plezier en succes!
Personageprompts
Omschrijf eens een personage.
Dit beeld moet duidelijk worden | Dit mag je niet omschrijven | Waarom werkt dit meestal niet beeldend? | Dit moet je omschrijven | Waarom werkt dit meestal beeldend? |
het algemene uiterlijk | haar en ogen | Het is cliché, en zegt weinig: zelfs bij rood haar en blauwe ogen. Dat is vrij uniek, zeker, maar heb je nu echt een compleet beeld van het uiterlijk? Nee. | houding, in de brede zin van het woord. | het straalt een (gebrek aan) zelfvertrouwen uit. Dat zegt veel meer over de uitstraling en indruk van je personage als geheel dan (wanneer het al dan niet aantrekkelijk is door) bepaalde fysieke kenmerken. |
kledingstijl | welke specifieke kledingstukken het personage draagt | als je personage een rok draagt, is dat een minirok of een rok tot op de grond. Het is een te breed begrip. | kleur van de kledingstukken en de staat waarin ze verkeren. | gebruik van kleur kan een symboliek zijn van karaktertrekken of een show don’t tell van de mate waarin je personage expressief is. De staat waarin de kleren verkeren, vertelt je hoe verzorgd je personage is, of (misschien) hoe vaak het nieuwe kleren kan kopen. |
het personage is aantrekkelijk | alles wat met de ogen en mond te maken heeft: kleur, vorm, de uitstraling ervan. Alles aan een lichaam dat ‘traditioneel gezien’ aantrekkelijk gevonden wordt (van ogen tot lippen, van borsten en billen tot een mooi sixpack…) | ‘De ogen zijn de spiegel van de ziel’. ‘De liefste lach die ik ooit zag. ‘Wat een mooi lijf!’ Dat hebben we nog nooit gehoord… Wat kan er er nog meer aantrekkelijk zijn aan iemand? | unieke uiterlijkheden opvallendheden of maniertjes en/of iets wat het personage doet, in plaats van hoe het er fysiek uitziet. | als je personage een (bijvoorbeeld) opvallend mooie neus heeft, is dat nog steeds mooi, maar komt die omschrijving oprechter over, omdat er normaalgesproken vaker over ogen, billen etc. worden geschreven als het over attractieve uiterlijkheden gaat. Beschrijf je maniertjes of iets wat het personage doet als aantrekkelijk, dan is het logischer als een ander personage daadwerkelijk verliefd op de held wordt. Dan is het geen lust, maar echt liefde. |
het personage heeft macht | de kledingstijl en het taalgebruik | dure kleren en formeel en/ of indrukwekkend lijkend, maar inhoudelijk leeg taalgebruik zijn redelijk cliché om te laten zien dat je met een hoge pief te maken hebt die gewend is naar de mond te praten. | hoe het omgaat met iemand die een lagere status heeft. Is het personage oprecht aardig, of overdreven amicaal? Keurt het de ander geen blik waardig, of is het zich nauwelijks tot niet bewust van het machtsverschil? | je kan macht gebruiken en je kan macht misbruiken. Het hebben van macht op zichzelf is nietszeggend. Hoe je ermee omgaat zegt echter heel veel. |
Omgevingprompts
Schrijf eens hoe de omgeving eruit ziet
Dit beeld moet duidelijk worden | Dit mag je niet omschrijven | Waarom werkt dit meestal niet beeldend? | Dit moet je omschrijven | Waarom werkt dit meestal beeldend? |
Een toeristische attractie | de (naam van de) eigenlijke attractie | het omschrijft de attractie alleen | de sfeer eromheen: waarom de mensen de moeite nemen het te bezoeken | dan snap je waarom de attractie de moeite waard is. Waarom zou je er anders heen gaan? Times Square is een plein met een reclamebord. De Notre Dame is een mooie kathedraal, maar is echt niet de ene op de wereld: dat idee. |
een drukke markt | de hoeveelheid mensen die er zijn | dat kan ook een winkelcentrum, concertzaal, voetbalstadion… betreffen | de geuren en kleuren, de gesprekken die worden gevoerd | de ouderwetse markt is een feest voor de zintuigen! Ook heeft het vaak een sociale functie: mensen komen ernaartoe om te kletsen en de kooplui kennen hun vaste klanten. Als je een omgeving omschrijft, bedenk dan ook wat die omgeving anders maakt dan iets soortgelijks (zoals bijvoorbeeld een markt versus een winkelcentrum) |
een huis | de grootte | als een gigantisch huis in verval is, is het niet zo luxe: dan is een kleine woning veel huiselijker en prettiger om in te wonen. Bedenk goed of de algemene aanname bij een woord ook altijd opgaat (een groot huis is luxe, duur eten is lekkerder, enzovoort) | de inrichting | dit geeft sfeer en persoonlijke smaak weer |
een natuurgebied | de algemene bewoordingen ‘bergen’ ‘strand’ ‘bos’ | je doet het begrip ‘natuur’ tekort als je het breed omschrijft. Dan wordt het eerder een clichésetting voor de clichéhippie die een wil zijn met de natuur | hoe je de natuurkrachten aan het werk ziet. Hoe voelt of klinkt de wind? Waar hoor je beekjes kabbelen? Waar zie je tekenen van leven? Op wat voor manier? | de natuur heeft (meestal) aantrekkingskracht vanwege het feit dat het ‘leeft’, niet gemaakt of niet ‘zielloos’ is. Niet omdat er mensen of iets dat door mensen is gemaakt afwezig is. |
Sfeerprompts
Beschrijf een sfeer van een situatie
Dit beeld moet duidelijk worden | Dit mag je niet omschrijven | Waarom werkt dit meestal niet beeldend? | Dit moet je omschrijven | Waarom werkt dit meestal beeldend? |
er is hier iets niet pluis | de eigenlijke angst voor het onbekende | het ligt er te dik bovenop | wat er anders is dan het vertrouwde | dan kan de lezer meepuzzelen en het is als vanzelf spannend |
er is rust | hoe stil het is | rust is niet alleen stilte, het kan ook andere dingen betekenen | de afwezigheid van stress of drukte | zo leer je je personage beter kennen. Krijgt het rust door stilte? Door te gaan hardlopen? Koken? Dansen met het volume op tien? |
je personage is ongewenst | prikkende blikken, geroddel | dit is een show don’t tell met een tell effect | hoe dat negeren voor het personage zelf voelt | dat is een show, don’t tell met de waarheid van je personage |
er gaat iets langverwachts gebeuren | iedereen staat te kwebbelen en te stralen van opwinding | het is oppervlakkig en het kan ook op iets anders wijzen: een gezellig feestje, bijvoorbeeld | waarom is dit moment zo langverwacht? Wat staat er op het spel? Laat de personages het moment beleven. | dan krijgt de scene inhoud en blijft het niet alleen bij een sfeeromschrijving. |