In de serie ‘Drie-aktenstructuur’ leer je ieder verhaalelement van het drieaktenstructuurschema beter te begrijpen. Alle afzonderlijke elementen zijn al aan bod gekomen. Maar ook de aken zelf kunnen je een beter begrip van je verhaal geven. Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten per akte? Deze week de eerste akte, waarin je de start van het verhaal schrijft.
Wat moet deze akte vooral doen?
Deze akte laat de lezer kennis maken met het verhaal. Het geeft dus een aanloop, maar gaat niet meteen in de actie. Dat komt pas de akte hierna. Bedenk: als je midden in een zwaardgevecht zit, ga je geen handen schudden om jezelf voor te stellen aan je mederidders. In de eerste akte draait het om verkennen: nu is het de tijd om de held en de basis van het verhaal te leren kennen. Hier moet de basis voor het conflict worden gelegd. En omdat elk personage en ieder verhaal anders is, moet je hier duidelijk maken wat conflicten in het verhaal vormen en waarom.
Wat moet je vooraf weten over deze akte?
Bij deze akte is het belangrijk om de rode draad van je verhaal en heldenreis scherp voor ogen te hebben en te houden. De toon die je zet in het begin van het verhaal heeft invloed op hoe je verhaal wordt gelezen. Een droevig verhaal kan vrolijk aflopen of andersom, maar een verhaal over een zenuwachtige held zal altijd een onrustige toon behouden. Ook voor het inhoudelijke verhaal maakt dat verschil. Vergelijk een thriller over verraad met een verhaal over iemand die door waanzin wordt gedreven. Dat leest heel verschillend. Bovendien bepaalt de toon ook of je verhaal wel helemaal wordt gelezen. Niemand geeft een boek van driehonderd bladzijden tot bladzijde tweehonderdtwintig de tijd om te zien of het wel interessant is. En om een verhaal interessant te houden, moet je weten wat een personage drijft. Dat wordt in deze akte duidelijk.
Wat mag je openlaten in deze akte?
Schrijf de exacte aard van de aankomende confrontaties en obstakels liever niet uit. Als je schrijft over de carrière van een topsporter, is het onvermijdelijk dat die een aantal blessures oploopt, wedstrijden verliest of zich ergens niet voor kan kwalificeren. Maar als je beter kijkt, zie je daar vaak iets diepzinnigers onder schuilt. Gaat het echt om die ene wedstrijd, of gaat het over een grotere droom om de beste te worden, waar heftige faalangst de oorzaak van is? Schrijf over de ‘oppervlakkige’ uitdagingen die je held te wachten staan om het enthousiasme voor je verhaal aan te wakkeren, maar laat nog niet doorschemeren wat de held echt kan of gaat nekken. Anders heb je later geen echte obstakels meer om over te schrijven.
Samenhang met andere akten
Je zou het misschien niet denken, maar de eerste akte is vooral van belang voor de derde akte. Daarin ga je afronden en terugblikken. Dat terugblikken betreft niet alleen de climax. Juist niet, zelfs. Het is niet: ‘Hé kijk mijn spierballen eens: die hielpen mij zonet in de climax de draak te verslaan.’ Eerder: ‘Ik begon als boerenknecht en heb nu een draak verslagen. Wat ben ik toch veranderd.’
Om die terugblik van de derde akte effectief te schrijven, moet je een duidelijke basis van je verhaal hebben. Als je niet duidelijk schrijft hoe je verhaal of je personage is gegroeid, dan is de pay-off niet interessant. Een oninteressante pay-off heeft als gevolg dat het voor de lezer voelt alsof je een anticlimax schrijft, terwijl dat niet zo is. Een stevige basis in het begin zorgt ervoor dat je lezer op het einde het boek tevreden dicht kan slaan.
Dit artikel verscheen eerder op Schrijven Online.
Foto door Nick Morrison op Unsplash
Dit artikel is ook de driehonderdste schrijftip op mijn blog. Hoera! Alle deelnemers van de schrijfwedstrijd 300, bedankt voor jullie inzendingen. Ik mail jullie zo snel mogelijk de uitslagen.
Deelnemer of niet, winnaar of niet, laat het me weten als je een idee hebt voor een volgende blogpost!
Verhaal en taal: tips voor creatief schrijven 