Een waarheidsvooroordeel bij je personage

De waarheid van je personage serieus nemen is een essentiële vaardigheid om een personage goed te kunnen portretteren. Als je daarmee hebt geoefend, lijkt het alsof daarmee nooit meer in de fout kan gaan. Maar je moet altijd scherp blijven, want je hebt nog altijd lezers. En die zijn minder genadig naar personages als er in de uitwerking van een persoonlijke waarheid iets mist.

Wat is de waarheid van je personage?

De waarheid van je personage houdt in dat je personage op een bepaalde manier naar de wereld kijkt en dat jij als de schrijver van het verhaal dat beeld serieus moet nemen. Als je personage door alles en iedereen gemeen wordt behandeld, dan zal het waarschijnlijk zeggen dat de wereld één grote, gemene plek is. Als je dat betwijfeld omdat je overtuiging is dat de meeste mensen deugen of omdat je zelf meestal aardig wordt behandeld, moet je je eigen overtuigingen tijdelijk uit het raam gooien, om zo je personage goed te kunnen portretteren. Dat afzetten van je eigen bril is even oefenen, maar meestal is het daarna niet al te moeilijk. Behalve dan zodra je beseft dat er perspectieven bestaan waar je gewoon niet aan gedacht hebt.

Casus: wat is er vervelend aan knap of lelijk zijn?

Een goed voorbeeld is om een uitzonderlijk knap en een erg lelijk personage met elkaar te vergelijken. Ze melden allebei wat er naar is aan hun ‘status’ betreffende hun uiterlijk. Hoe denken zij dat anderen hen behandelen aan de hand daarvan?

Mooi personage	Lelijk personage
Andere mensen denken soms dat ik geen problemen kan hebben: “Maar je bent zo mooi!”	Als ik doodnormaal introvert ben, heb ik meteen geen leven en kwijn ik waarschijnlijk weg, omdat ik ‘geen vrienden heb’.
Om geen Mary Sue te lijken moet ik continu positieve aspecten van mijn persoonlijkheid ‘verbergen’, dat is doodvermoeiend.	Ik mag geen make-up dragen, “want jij blijft toch lelijk”.
Mensen willen je daten om je uiterlijk, als een soort trofee. Wie je verder als persoon bent, is niet belangrijk meer.	Als ik een complimentje geef, moet ik bang zijn voor een melding van seksueel overschrijdend gedrag. Een knap persoon ‘flirt’ dan gewoon.
Ik kan niet ‘gewoon’ aardig zijn, want dan ben ik meteen aan het flirten.	Als ik een doodgewoon complimentje geef, word ik afgewezen alsof dat automatisch een vraag om een date is. of: “Uit jouw mond zegt dat niks.” Alsof mijn lelijkheid zo erg is dat jouw sociale status zou zakken als je complimentjes van (alleen) mij zou krijgen.
Ik ben eenzaam. Het andere geslacht wil alleen maar seks. Hetzelfde geslacht is bang dat ik hun partners afpak. Nu is er niemand meer over.	Als ik zeg dat schoonheid van binnen zit: “Natuurlijk zeg je dat, want jouw buitenkant wil toch niemand.”

Wat speelt er bij een waarheidvooroordeel?

Je ziet waarschijnlijk dat het soms nodig is om de waarheid van je personage niet alleen serieus moet nemen, maar ook rekening houden met in hoeverre de maatschappij/ de gemiddelde lezer die gaat geloven. De meeste mensen zullen denken dat het lelijke personage het van de twee het het lastigst heeft, met alle vooroordelen die bij lelijkheid komen kijken. Want als je lelijk bent, heb je veel dat je tegenwerkt. En dat is tot op zekere hoogte misschien ook zo. Maar dat wil niet zeggen dat de belevenissen van de mooie persoon niet gerechtvaardigd zijn. En toch zal het niet de eerste keer zijn dat een mooi persoon te horen krijgt: ‘Wees blij dat je niet lelijk bent, die mensen hebben het pas moeilijk.’

Er zijn dus momenten waarop je weet dat de meeste mensen je personage niet zullen geloven of een waarheid bagatelliseren, maar waarbij je je personage dus wel serieus moet nemen. Dan heb je wat ik noem een waarheidsvooroordeel. Dan moet je dus als het ware vooroordelen de echte wereld insturen. Want je kan er niet omheen dat er overeen bepaalde opvatting vooroordelen ontstaan, maar je mag omwille van het verhaal dat niet afraffelen, meegaan in het cliché of op een andere manier de lezers ‘zomaar gelijk geven’.

Aandachtspunten bij een waarheidsvooroordeel

Goed schrijven lukt je niet door alleen een checklistje na te lopen , zeker niet bij iets als dit waarin zoveel dingen tegelijk spelen. Daarom zijn deze punten niet compleet, maar ze zouden je al een eind op weg moeten helpen.

• Maak het waarheidsvooroordeel waarmee je personage worstelt groot óf laat het weg uit je verhaal. Als je het niet serieus aanpakt, wordt het of niet serieus genomen. Het is dus minstens een subplot, zo niet het centrale conflict.
• Neem het willen en nodig hebben rondom dit probleem mee.
• Je kan ook het probleem overromantiseren in je opschrijfboekje. Dan weet je waar je personage zo mee in de knel zit door wat het steeds van anderen hoort. Dat helpt je ook om te bepalen wat je personage kan doen of moet leren om dit probleem te overwinnen. Maar in hemelsnaam: houd die overgeromantiseerde uitwerking ook echt in je opschrijfboekje!
• Kijk extra goed of je personage en Harry Potter onder de Harry’s wordt. Met andere woorden: controleer of je met de basisprincipes werkt die empathie voor je personage teweeg brengen.