Mary Sue, het irritant perfecte personage

Wie is Mary Sue?

“Ik ben Mary Sue. Als er iets is wat ik niet tekort kom, is het aandacht. Ik ben een jong, succesvol supermodel met een gouden keeltje. Ik woon in Beverly Hills naast wereldberoemde buren. Mijn wereld is niet alleen glamour; ik doe ook vrijwilligerswerk bij een kinderkankerziekenhuis. Ik vloek niet, drink vrijwel nooit, had geen seks voor het huwelijk en denk altijd eerst aan anderen. Iedereen vindt mij een engel zonder gebreken, praat alleen maar over mij en is het altijd met me eens.”

Mary Sue: een bekende beginnersfout van schrijvers

Mary Sue is de term voor een personage dat zodanig perfect is dat de lezer zich er niet meer mee kan identificeren. Ken je iemand die zowel succesvol als beeldschoon, rijk, beroemd, getalenteerd, vrijgevig, onzelfzuchtig, geliefd en vrij van zonden is? Natuurlijk niet. Ze is zo perfect dat ze niet meer menselijk is. Niemand zal zich nog in haar kunnen verplaatsen.

Mary Sue verpest het verhaalverloop

Nog een ander kenmerk van een Mary Sue is dat het verhaal altijd alleen maar over haar gaat. Mary Sue staat niet altijd op de voorgrond, maar op zijn minst wel altijd op de achtergrond.
Een verhaal over een Mary Sue is hoe dan ook niet stevig, hoe goed je plot verder ook is. Je lezers geven je boek weinig kans als ze zich niet met je personages kunnen verbinden. Ze wachten dan niet tot het plot op gang is gekomen en leggen het boek voortijdig weg. Er is namelijk niets zo irritant als een verhaal dat wordt gedragen door vlakke personages als Mary Sue.

Voorbeeld van een Mary Sue

Savannah uit de film ‘Dear John’ is mijn perfecte voorbeeld van een Mary Sue. Ze is mooi en natuurlijk is ze de onschuld zelve. Ze zegt dat haar grootste gebrek vloeken is. Dat is op zichzelf al onrealistisch als grootste gebrek, maar dan maakt ze haar zin bovendien af met: ‘maar niet hardop’. Moet ik nog meer zeggen? Ja. John heeft een relatie met haar. Terwijl hij uitgezonden is, houdt het stel contact per brief. John hoort lang niets meer van Savannah, totdat ze schrijft dat ze met een andere man verloofd is. Het belangrijke is: daar komt Savannah mee weg. Omdat ze al zo’n perfect imago heeft opgebouwd, hoor je als kijker te denken: ze bedoelt het niet verkeerd. Pardon? Ze bereidt een huwelijk voor, terwijl een ander nog op haar wacht! In het echte leven zou je haar een trut vinden. Maar Savannah is een Mary Sue, dus ze krijgt overal een vrijbrief voor.

Hoe ontwijk je het schrijven van een Mary Sue?

Om geen Mary Sue te schrijven, laat ik het personage Hugh zich aan je voorstellen:
“Ik ben Hugh, een Ierse koeienboer. Ik ga een paar keer per week naar de dorpskroeg, waar ik viool speel in een traditioneel bandje. Op zo’n avond is er volop gezelligheid en evenveel Guinness. Daardoor gaat het soms wel eens mis. Want wees eerlijk, wat is een avondje in de pub zonder een paar pintjes? Soms moet een makker me aan het eind van de avond in een taxi helpen. Eén keer is het mis gegaan en ben ik wegens dronkenschap aangehouden. Als je wil, mag je gerust eens langskomen in mijn stamkroeg. Dan zien we wel hoe de avond zich ontvouwt…”

Mary Sue versus Hugh

Mary Sue heeft een leven vol glamour, Hughs leven is relatief rustig. Mary Sue lijkt daarom een perfecte hoofdpersoon voor een interessant verhaal. Zeker in vergelijking met een verhaal over Hughs leven: glamourfeestjes en champagne versus koeienstront en Guinness.
Hugh de koeienboer die soms te diep in het glaasje kijkt, lijkt niet spannend. Veel mensen zijn wel eens flink dronken, of dat vroeger wel eens geweest. Maar juist dat gegeven zorgt er wel voor dat je langer over Hugh zal willen lezen. Misschien herken je het drinkgedrag van Hugh niet in jezelf, maar iedereen maakt fouten. Dat maakt Hugh menselijk en daardoor kun je jezelf in hem verplaatsen.

Mogelijkheden van Hughs verhaal

Hugh is een keer aangehouden wegens dronkenschap. Dat kan iedereen gebeuren, dus ook de brave burger Hugh die op de meeste avonden naast zijn vrouw op de bank zit, terwijl zij haakkleedjes haakt. De volgende keer dat Hugh dronken wordt, breekt hij misschien zijn viool en wordt hij uit de band gezet. Voilà, een potentieel plotvervolg!
Misschien merkte de agent bij die aanhouding nog iets anders verdachts op wat leidde tot een huiszoeking en de vondst van een lijk in Hughs kelder… Jij bent de schrijver, jij bepaalt. Het feit dat een personage fouten maakt, geeft een verhaal mogelijkheden. Dat werkt dus veel beter dan een Mary Sue.

Mary Sue: geen interessant personage

Mary Sue is even interessant om een kijkje in de keuken van een droomwereld te geven. Maar in haar leven gebeurt nooit iets nieuws, omdat er nooit iets fout gaat. Daar zorgen haar karakter en perfecte wereld wel voor. Ze zal hetzelfde verhaal steeds opnieuw vertellen. De kleur en prijs van haar jurk veranderen, maar dat blijft niet boeiend.

Hugh heeft dan misschien geen spectaculair leven, hij kan je steeds iets nieuws vertellen. Door zijn drinkgedrag is het mogelijk dat hij een nacht in de goot belandt. Of hij doet in een optimistische bui een beschonken poging een buitenlandse te versieren, die hem vervolgens keihard op zijn hoofd mept met een handtas. Na zijn pensioen heeft hij genoeg materiaal voor een memoir getiteld: De koeienboer met een glas Guinness.

Hughs leven zal geen geschiedenis schrijven, maar als je hem op een feestje zou spreken, vertelt hij wel gevarieerd en vermakelijk. Zie jouw verhaal als een feest: jij moet er als schrijver voor zorgen dat je gasten uitnodigt die ervoor zorgen dat je lezers het feest helemaal willen uitzitten.