Of het nu een liefdesverhaal is of niet, in bijna elk boek komt er wel een romantisch koppel voor. Het lijkt bijna een ongeschreven regel dat er mensen verliefd moeten worden. Daarom kan je de aandrang voelen om personages te gaan koppelen, ook al passen ze misschien niet bij elkaar. Waarom is dat het laatste wat je moet doen?
Ko en Koosje Koppel
Om makkelijker te kunnen uitleggen (en ook omdat het lekker maf klinkt 😉 ) noem ik de slachtoffers van een geforceerde koppelpoging in deze blogpost Ko en Koosje Koppel.
Ik heb ze in mijn fictieve verhaal op een feestje aan elkaar voorgesteld en de koppelaar loopt om de tien minuten van de een naar de ander:
“En Koosje, vind je niet dat Ko een indrukwekkende baan heeft?”
“Ko, wist je al dat Koosje ontzettend bekwaam is in handboogschieten? Jij houdt toch van dames met talent?”
In het echte leven zou je als toeschouwer – ook bij subtielere voorbeelden- van plaatsvervangende gêne in elkaar krimpen en bij een verhaal is dat niet veel anders. Maar waarom niet?
Liefdesdriehoek
Iedereen die ooit een romantisch drama heeft gelezen kent de liefdesdriehoek. Die kan een heel verhaal opslokken. Hoewel dat niet altijd het geval is bij een geforceerd koppel, gaat daarbij ook aandacht naar romance, terwijl die ergens anders naartoe hoort te gaan. Niet alleen komt koppelen over als iets dat overbodig is voor het eigenlijke verhaal, het leidt ook nog eens af van belangrijke(re) zaken in het plot. En dan ook nog eens afleiding in de vorm van het thema verliefdheid. Goh, dat hebben we nog nooit gelezen… Een cliché ligt hier op de loer.
Eigenschappen van personages
Koosje is een fervent handboogschutster, maar Ko is een no-nonsense zakenman die stiekem geïntimideerd wordt door vrouwen die niet meteen traditioneel zacht zijn. Geef Koosje dan maar een hobby die te maken heeft met een mogelijk wapen… Dat gaat hem niet worden. Ko en Koosje Koppel zijn als het goed is (enigszins) belangrijke personages voor het verhaal. Zelfs de schrijvers die koste wat kost liefdespaartjes schrijven, weten dat de lezer Ko en Koosje meer dan oppervlakkig moet kennen, wil het hem überhaupt wat kunnen schelen of ze met elkaar eindigen of niet.
Als je geforceerd gaat koppelen, riskeer je dat alles wat je geschreven hebt over Ko’s succesvolle bedrijf of Koosjes weg naar de kwalificatie voor het WK handboogschieten wordt afschildert als onbelangrijk. Waarom zou je in de rest van het boek dan nog zoveel moeite doen om dat nauwkeurig uit de doeken te doen?
Goede koppeltjes werken omdat hun karaktertrekken, interesses en persoonlijkheden gedurende het verhaal zichtbaar op elkaar aansluiten. Als je pretendeert dat die elementen van je personages onbelangrijk zijn, doe je je personages vreselijk tekort.
Verhaalthema
Ko en Koosje Koppel zijn doorgaans belangrijke subpersonages, maar niet de hoofdpersonen in een verhaal.
Ook al is je verhaalthema liefde of romance, dan nog zijn Ko en Koosje niet de voornaamste personages om dat thema uit te dragen, maar de hoofdpersonen. Als je thema iets anders dan liefde of romance is, is het al helemaal misplaatst om Ko en Koosje (nog) per se te gaan koppelen. Stel dat je thema verslaving is. Wat heeft dat nog met liefde(skoppeltjes) te maken? Dat zou net zo gek zijn als wanneer je in een verhaal over een onderzeeër nog een subthema over dinosauriërs in je verhaal zou verwerken.
Centraal conflict
Hoewel Ko en Koosje Koppel als subpersonages niet het gewicht van het hele verhaal op hun schouders dragen, zijn ze wel belangrijk genoeg om als driedimensionale personages uit te werken en als zodanig aan je lezer voor te stellen. Hier komen twee belangrijke regels om de hoek kijken:
* Subpersonages voelen zich de held van hun eigen verhaal, niet een subpersonage in het verhaal van de held.
* Iedere held heeft een eigen centraal conflict.
Voor Ko en Koosje betekent dat dus dat zij als belangrijke subpersonages ook eigen worstelingen hebben. Die komen niet zo duidelijk naar voren als die van de held, maar je zal wel de nodige tijd moeten besteden aan het feit dat Ko zich voorbereidt op een belangrijke vergadering. Of dat Koosje in paniek schiet als ze net voor een belangrijke handboogwedstrijd een blessure oploopt. Dat is nodig om ze driedimensionale personages te maken, in plaats van figuranten.
Stel je nu eens voor dat je het centrale conflict van de held van je verhaal volledig aan de kant schuift om hem maar gekoppeld te krijgen. Dan houd je niet veel van een (interessant) verhaal over… Datzelfde principe gaat op voor Ko en Koosje Koppel.
Wrap up
De wrap up is het punt in het schema van save the cat waarop je je verhaal afrondt. Hier worden vaak nog mensen gekoppeld. Dat geeft dan nogal eens een toon die leest als: ‘Trouwens, Ko en Koosje worden ook nog verliefd.’ ‘Trouwens’ vat samen waarom dat dat niet wenselijk is voor een goedlopend verhaal. Een goede wrap up geeft namelijk een soort samenvattende oorzaak-gevolg aan van het hele verhaal. Denk aan en ze leefden nog lang en gelukkig in sprookjes. De hoofdpersonages kunnen lang en gelukkig verder leven, omdat ze samen al gelukkig waren, maar het gevaar is geweken nu de boze wolf dood is.
Voeg een ‘trouwens’ toe in de wrap up en je benoemt iets uit het subplot, terwijl je in die laatste pagina’s het hoofdplot dient af te sluiten.
Soms kan je een element uit het subplot benoemen, zonder dat het storend is: Het jongste van de zeven geitjes werd later een klokkenmaker. Hier zou het werken, omdat gedurende het verhaal er (symbolische) verwijzingen zijn naar het jongste geitje en diens band met klokken. Maar als Ko en Koosje Koppel toch al niet op de voorgrond stonden in het verhaal en hun (gebrek aan) romance inhoudelijk weinig aan het hoofdplot toevoegde, komt hun ‘trouwens-verliefdheid’ erg geforceerd over.
Soms ontkom je er niet aan en moet je personages koppelen. Hier lees je hoe je dat op een goede manier kan doen.
Verhaal en taal: tips voor creatief schrijven 