Je schrijversstem vinden

Als mensen weten dat je serieus aan de slag wil met schrijven, zal de vraag “Heb je je schrijversstem al gevonden?” misschien al een keer gevallen zijn. Wat houdt een schrijversstem in en hoe kan je die vinden?

Wat is een schrijversstem?

De schrijversstem is datgene wat elke schrijver uniek maakt. Er zijn talloze schrijvers, verschillende genres en allerlei schrijfstijlen en verhaalthema’s. De mix daarvan vormt de schrijversstem. Als een doorgewinterde fan van een bepaalde schrijver diens boek voorgelezen krijgt, zal die hem herkennen. Alsof het een letterlijke stem is. Net zoals een menselijke stem hoog of laag, hees of helder is, zo heeft een schrijversstem ook een combinatie die hem uniek maakt. “Ik herken deze tekst als een van schrijver X.” zal deze lezer zeggen. “Het woordgebruik is formeel, de zinnen zijn lang, de personages zijn allemaal van hogere kringen en het verhaalthema is vergeving.”

Waarom heb je een schrijversstem nodig?

Met een unieke schrijversstem val je op in de schrijversmarkt. Dan ben je niet langer een auteur zoals er dertien in een dozijn van zijn. Maar ook vóór een eventuele doorbraak is het belangrijk dat je je eigen schrijversstem vindt.
Als je begint met schrijven, moet je veel lezen en een beetje spieken bij andere schrijvers en verhalen om te zien hoe een goed verhaal in elkaar steekt. Het is lastig om te leren schrijven als je geen voorbeeld aan iets of iemand kan nemen. Maar de andere kant van de medaille is dat je de schrijfstijl van anderen niet te makkelijk, vaak of langdurig kan blijven kopiëren. Als je dat doet, zet je je creatieve ontwikkeling op slot.

Een voorbeeld van het vinden van je schrijversstem

Stel dat je wil leren hoe je sprookjes schrijft, hoewel je ze nog niet kent. Dan begin je met sprookjes lezen en kun je in het begin de sprookjes vrijwel knippen en plakken. Je kijkt naar wat de elementen van sprookjes zijn en maakt simpele verhaaltjes volgens dezelfde structuur. Zo wen je aan hun structuur en oefen je met het schrijven zelf. Stel dat ´De wolf en de zeven geitjes´ en ´Roodkapje´ als jouw favoriete sprookjes uit de bus komen. In beide sprookjes is er een boze wolf. Dat vormt een uitdaging. Als je kopieert van bestaande sprookjes, zal er in jouw sprookje ook een wolf zijn die iets opeet. Maar dan is het geen meisje of een geitje, maar misschien een kalfje. Zo heb je wel net een ander sprookje, maar is het niet meteen origineel en zal het niet zo snel opvallen tussen de andere sprookjes met wolven erin.
Dat wil niet zeggen dat je niet over wolven mag schrijven. Gebruik het dier gerust! Maar als je je eigen schrijversstem wil vinden, moet je gaan kijken hoe je het gegeven van een wolf in gaat vullen. Is de wolf je lievelingsdier? Misschien wil je van de wolf dan wel de held maken, in plaats van de slechterik. Of kies je ervoor om de wolf de handlanger te maken van de goede tovenaar en wil je niet dat de wolf de grootste boosdoener is.
Als de rol van de wolf verandert, doet het verhaalthema dat waarschijnlijk ook. En als je dan de ietwat kinderlijke verteltoon van de meeste sprookjes ook nog eens verandert in hoogwaardig en ingewikkeld Nederlands, dan weet je zeker dat je een uniek verhaal hebt geschreven.

Terugkerende schrijversstem

In het voorbeeld van het sprookje heb je in één enkel verhaal je schrijversstem gevonden. Over het algemeen is het echter zo dat je een schrijversstem ontwikkelt die uiteindelijk in al je verhalen terugkomt. Dat is vaak terug te zien aan wat je zelf interessant of leuk vindt om over te schrijven of te lezen.
Als je het belangrijk vindt dat je schrijft over sterkte vrouwen, dan zullen die waarschijnlijk in al je verhalen terugkomen. Als het je overtuiging is dat je het leven niet al te serieus moet nemen, zal er in elk boek dat je schrijft wel een flierefluiter of een geinig type voorkomen. Een Jane Austenfan zal misschien ook schrijven in wat ouderwetser taalgebruik.

Het gevaar van een schrijversstem kopiëren

Ga een schrijversstem niet forceren. Je komt niet als een betere schrijver over als je koste wat kost grappig, belezen of romantisch over wil komen. Het principe van een schrijversstem is juist dat je een stijl vindt die bij je past en die je relatief makkelijk afgaat. Forceren past dus niet in dat plaatje. Misschien houd je het even vol om een bepaalde stijl te kopiëren, maar vroeg of laat val je door de mand.
Misschien is het een cliché, maar in dit geval ook een belangrijke tegeltjeswijsheid: wees jezelf, er zijn al genoeg anderen.

Kun je een schrijversstem maken?

Zoals zo veel dingen met schrijven is ook het krijgen van een schrijversstem meer oefenen dan een checklistje afgaan en iets puntsgewijs maken. Je zal moeten oefenen, leren, bijschaven, schrappen… Je wordt niet van de een op de andere dag wakker met een eigen schrijversstem. Het zal eerder zo zijn dat je op een willekeurig moment opmerkt dat je je schrijversstem gevonden hebt als je een van je passages terugleest en ziet dat je dat in dezelfde stijl hebt geschreven als een heleboel andere eerder geschreven stukken.
Je kan jezelf wel trainen in het herkennen van je schrijversstem. Ga niet alleen na welke genres en zinslengten bij je passen en wat in het algemeen je voorkeur is betreft taalgebruik. Kijk ook eens welke schrijftechnieken al dan niet bij je passen. Krijgt je verhaal vaart bij een in medias res of weet je dan niet meer hoe je je verhaal op de rit krijgt? Heb je een houvast bij de details van een Chekhov’s gun of loop je daarmee alleen maar vast?

Uiteindelijk gaat het erom wat er voor jou werkt.