Wat kan reizen je leren over schrijven?

Reizen kan een onverwachte manier zijn om beter te leren schrijven. Als je je oren en ogen goed openhoudt, kan een andere omgeving je leren om een beter verhaal te schrijven, of het nu gaat om een verre reis of een weekendje weg dicht bij huis.

Een opsteker voor je opschrijfboekje

Als je op reis gaat (of dat nu een half jaar naar de andere kant van de wereld is, of van de Randstad een dagje naar het platteland) zie je dingen die anders zijn dan je gewend bent. Dingen die anders zijn, moet je als schrijver noteren in je opschrijfboekje om je observatievermogen scherp te houden. Nergens merk je zoveel op als als in een nieuwe omgeving, dus dat maakt reizen al een goede schrijfoefening op zichzelf.

De fotoavond na een vakantie

Vakanties lopen zelden volledig in de soep en vrienden zijn meestal niet de mensen die het leuk vinden om te zeggen dat zij lekker naar Australië kunnen vliegen. Zeker niet als jij alleen een weekendje Schiermonnikoog kan betalen. (Zeg tegen hen dat Aussies lekker niet kunnen wadlopen….)
Vaak volgt op een vakantie een gezellige ‘foto-avond’ om foto’s te laten zien en bij te kletsen.
Omdat ik graag reis, het voorrecht heb dat elk jaar te kunnen doen en dat ook geldt voor veel mensen om me heen, heb ik deze ‘foto-avonden’ vaak meegemaakt. Het is me opgevallen dat een aantal uitspraken vaak terugkomen, bijna als clichés. En als een schrijfster/tekstredactrice cliché hoort, is het wachten op nieuwe observaties en bijbehorende mini-schrijfoefeningen ;). Ik hoop dat ze je helpen om meer schrijfinzicht te krijgen!

“Wat hebben we het in Nederland toch goed.”

Als je naar landen op reis gaat waar je niet om de armoede heen kan, is dit na thuiskomst een veel gehoorde uitspraak. Armoede is voor de meeste Nederlanders gelukkig niet aan de orde van de dag. Maar zodra we het van dichtbij zien, is het altijd slikken. Maar we weten dat armoede er is. Waarom zeggen we bovenstaande uitspraak pas zodra we armoede zien? Omdat armoede dan een letterlijk gezicht krijgt. Je hebt mensen gezien die moeten bedelen, een huis hebben dat uit weinig meer dan wat houten palen en golfplaten bestaat. Het raakt je meer omdat je in deze mensen hebt ‘geïnvesteerd’. Hoe oppervlakkig ook, je kent ze nu een beetje, dus nu wil je dat het goed met ze gaat. Ditzelfde gaat op voor een gouden regel bij het gebruik van plottwists: eerst investeren, dan omkeren. Je kan pas verrassen met een verhaal zodra de lezer bij een (persoonlijk) verhaal betrokken is geraakt.

“Rare jongens die….”

Romeinen, Randstedelingen, Amerikanen, Groningers of toch de Japanners?
In welke andere, vreemde omgeving je ook komt, mensen zullen dingen waarschijnlijk anders doen dan jij gewend bent. Dat kan vreemd op je overkomen: dan ervaar je een cultuurschok. Maar wat voor jou normaal is, is voor de ander juist weer vreemd. Hier zie je hoe een personagebiografie een persoon en diens overtuigingen of kijk op de wereld kan vormen. De Amsterdammer pakt een trammetje naar het werk. Dat komt niet in de plattelandsbewoner op; in die omgeving rijdt geen tram. Het doodnormale voor de Amsterdammer is vreemd voor de plattelandsbewoner.

Eten Japanners rijst bij het ontbijt? Wat apart, dat eet je toch ’s avonds?
Wat denkt diezelfde Japanner misschien over Nederlanders?
Hoezo strooien zij kleine stukjes chocola op brood en eten ze dat ’s ochtends? Hoe komen ze daar nou bij? Chocoladestrooisel is toch taartdecoratie? Hagelslag, zeg je? Oké dan…

“Maar die persoon maakte de reis echt onvergetelijk!”

Het lijkt wel het lijfmotto van elke backpacker: “Het mooiste van de reis was niet de bestemming, maar de toffe mensen die ik heb ontmoet.” Hier zie je hoe mensen elkaar beïnvloeden en hoe dat een reis (of een verhaal, zo je wil) en daarmee een mens kan veranderen. Als je Katie niet had ontmoet, had niemand jou overgehaald om te gaan abseilen en zo heb je geleerd je grenzen wat te verleggen. Zo maak je van meerdere verhaallijnen een mooi geheel als je een verhaal gaat schrijven. Je kan er ook alert op zijn wat voor archetypen je medereizigers zijn en hoe jij vervolgens na de reis (anders) in het leven staat.

“Je gelooft toch niet dat mensen dat kunnen maken?”

Of het nu eeuwenoude gebedshuizen of piramides zijn of moderne (veel te hoge) gebouwen, soms kijk je naar bouwsels en denk je alleen maar: hoe dan? Kijk voor een mogelijk antwoord eens naar het schema van save the cat. Tijdens de bouw zijn er misschien hindernissen, vertragingen of problemen geweest. Kun je (met een beetje fantasie) het schema helemaal invullen? Hoe dan ook is er een begin, midden en een eind (de bouwplannen, de bouw en de voltooiing) anders stond je nu niet met open mond ergens naar te koekeloeren.

“Toch ben ik blij dat ik weer thuis ben…”

De foto-avond heeft deze uitspraak vaak als slotconclusie. Dat geeft aan dat mensen vaak gehecht zijn aan hun comfortzone, hoe avontuurlijk ze ook zijn, of hoe gaaf ze de vakantie ook vonden. Wat zegt die comfortzone over de dingen die je personage op reis heeft gezien of meegemaakt? Is er ergens stiekem een gevoelige snaar geraakt en wil ze dat niet toegeven? Is het verhaal nu afgerond nu er nieuwe ervaringen zijn opgedaan? Of is dit juist aanleiding voor weer een nieuw verhaal of een nieuwe reis? (Bedenk: elke nieuwe situatie kan naar verloop van tijd een nieuwe comfortzone worden.) Misschien is het tijd om een doos hagelslag in je koffer te stoppen, een vlucht naar Japan te boeken en daar aan de eerder genoemde Japanner uit te leggen waarom hagelslag toch echt niet zo raar is…
Wie weet kom jij dan op jouw beurt wel terug met het idee dat een okonomiyaki de meest normale pannenkoek op de wereld is. Zo kan reizen een eindeloze inspiratie voor verhalen vormen!

Een nieuwe definitie van de doodnormale pannenkoek: okonomiyaki