Een verhaaleinde bepalen als er meer mogelijkheden zijn

Er zijn van die verhalen waarvan je als lezer denkt: maar zó had het niet af moeten lopen. En daar heb je dan ook echt gegronde redenen voor: Is de schrijver soms de groei van dat ene medepersonage vergeten? Of die ene scène waarvan jij dacht dat het de basis van het verhaal vormde?
Nee, maar soms moet een schrijver kiezen tussen twee mogelijkheden om een verhaal af te sluiten, waarbij de ene manier niet beter is, maar slechts van een andere insteek uitgaat. Hoe maak je die afweging als jij zelf de schrijver bent?

Voorbeeldcasus: “Ik ben moe, baas” – The Green mile

Alweer een voorbeeld uit The green mile (sorry, maar het is mijn lievelingsfilm ;))

John Coffey heeft helende krachten, maar wordt door een misverstand toch ter dood veroordeeld. Zijn hoofdbewaker, Paul, weet van Johns door God gegeven gave, en biedt John daarom aan om hem te helpen ontsnappen. Hij vreest de wraak van God bij de hemelpoort als hij een wonder van God doodt. Maar John wil daar niets van weten: hij is moe van het leven op aarde, omdat hem dat zoveel pijn doet. Hij zegt in zoveel woorden dat Paul hem een gunst zou verlenen door hem ter dood te veroordelen.
De film eindigt als Paul 108 jaar oud is en aan een vriendin uitlegt dat hij waarschijnlijk nog honderden jaren te leven heeft, maar nu al naar de dood verlangt. Dat is als gevolg van het feit dat ‘John hem met zijn gave me met leven heeft geïnfecteerd.’ Paul interpreteert dat als Gods straf, omdat John, een mirakel van God, uiteindelijk toch op de elektrische stoel is gestorven en Paul daar als leidinggevende van de dodencel het bevel toe moest geven.

De film sluit ook duidelijk af met de boodschap dat die interpretatie van Paul de juiste is. Terwijl in theorie Paul ook gewoon op een gemiddelde leeftijd had kunnen sterven. John, als belichaamde engel vroeg zelf om die dood en gedurende de film is Paul een door en door humaan mens. Het is dus (net zo) logisch om Paul helemaal niet zo te straffen. Als een engel je een direct verzoek geeft, zou het wel raar zijn als God dan zou zeggen dat je niet naar Zijn boodschapper had moeten luisteren.

Checklist vóór het beslissen van je einde

Als je (mogelijke) eindes hebt die allemaal kunnen kloppen omdat ze allemaal genoeg hebben gezaaid om te kunnen oogsten, dan moet je simpelweg gaan kiezen.
Het feit je dat de God in het verhaal van The Green Mile wreed zou kunnen noemen, vanwege de straf die Hij uitdeelt, terwijl hij zou kunnen weten dat Paul en John tot deze afspraak waren gekomen, maakt het angstaanjagend, maakt het de horror die King graag schrijft (de film is gebaseerd op zijn boek.)

Kom je zelf ook voor de keuze te staan dat je einde voor meer interpretaties vatbaar is over hoe je gesloten einde eruit moet zien, dan moet je eerst een aantal dingen nagaan:

• Gaat je optionele einde als een stevige rode draad door het verhaal heen? Je kan eindigen met het idee ‘nu heb ik niets meer te zeggen’, ‘nou, ja dan trek ik maar even snel een conclusie’ of met ‘zo is er een cirkel rond’. Als een van die eerste twee opties het geval is, heb je sowieso geen goed einde. Ga dus geen verhaalthema’s nog onnodig uitleggen, koppels forceren, enzovoorts.
• Ga na wat je zelf het belangrijkste vindt voor een /dit verhaal. De boodschap? De uniekheid van het verhaal? Het gewicht van een plottwist?
• Als je proeflezers hebt ingeschakeld, hebben zij dan een scène waar ze he-le-maal dol op zijn? Dan is dit je kans om die mee te nemen in het slot als een soort ‘u vraagt-wij-draaien’ voor je (aankomende) publiek.

Dan kan je je door je voorkeur laten leiden.

Thema, genre, heldenreis, emotie of plottwist

Je kan grofweg kiezen uit thema, genre, heldenreis, emotie of plottwist als je gaat bepalen welk element je einde vooral moet dragen. Hier volgen een aantal aandachtspunten. Hou er altijd rekening mee dat je gedurende je verhaal al de nodige aanloop en opzetjes moet geven.

Verhaalthema

• Een verhaalthema behelst meer dan een onderwerp/gebeurtenis in een verhaal. Kies de belangrijkste ervan om het verhaal mee af te sluiten.
• Een thema draagt meestal ook een moraal met zich mee. Waak ervoor dat je bij de wrap-up en het einde niet het podium aan een moraalridder geeft.

Genre

• Een genre is heel breed, maar in een slot moet je afronden. Blik dus terug op scènes die ingaan op iets wat het genre duidelijk weerspiegelt.
• Probeer één genre ‘aan te houden’. Dus als je drama en romance hebt, leg dan liever de nadruk op de romance, of het drama eromheen, niet allebei. Dat wordt geprop.

Heldenreis

• Blik duidelijk terug op hoe de tweede akte, het vallen en opstaan is verlopen. Het groeiproces is belangrijker dan het resultaat.
• Vergeet niet om je medepersonage(s) deel uit te laten maken van de laatste scène(s). Een held voltooid zijn heldenreis nooit alleen.

Emotie

• De grootste beleving van de emotie die je centraal stelt, is al geweest in het slot. Geef je lezer ruimte om bij te komen in de laatste bladzijdes. Je boek moet worden dichtgeslagen met emotie, niet dichtgemept vanwege de emotionele bagage die te groot is.
• Als je bij het einde gaat ‘uitdrijven’ qua emotie, neem dan ook de toon van het einde nog eens onder de loep.

Plottwist

• Eindig een verhaal niet letterlijk met een plottwist, maar hoe die de personages en hun wereld op zijn kop zet.
• Als je een verhaal met een grote plottwist eindigt, zorg er dan voor dat je in de rest van het verhaal al wat kleinere hebt verwerkt. Als een lezer niet voorbereid is op de mogelijkheid van een plottwist in je verhaal, dan gaat een plottwist op het einde geforceerd overkomen, hoe goed die ook is uitgewerkt.

Foto door Vladislav Babienko, verkregen via Unsplash.