Tag: schrijven is schrappen

Zo kan je schrappen op grote schaal: deel 2

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

Je bent begonnen met een grote revisieronde en weet al dat je soms heel radicaal moet schrappen. Soms moeten hele hoofdstukken worden geschrapt of tot enkele zinnen worden ingekort om de vaart in je verhaal te houden. Hoe kan je naar je hele boek kijken om te zien wat mag blijven in je schrapronde, zonder dat je alsnog vervalt in schrappen per scène, alinea of zelfs zin?

Korte terugblik: scènes schrappen

Zoals je al kon lezen in het voorbeeld van vorige week, kan het nodig zijn om je eerste inleidende hoofdstukken compleet te schrappen. Om het voorbeeld van Simon en Jonna nog maar eens te gebruiken. Stel dat je wil schrijven hoe deze kinderen hun eerste jaar in de brugklas gaan beleven. De verleiding kan dan groot zijn om de hoofdstukindeling – let op, hoofdstukindeling, niet scène-indeling!- ongeveer zo op te stellen:

Hoofdstuk 1: een normale dag in groep 8
Hoofdstuk 2: kermis
Hoofdstuk 3: afscheidsmusical
Hoofdstuk 4: de eerste dag van de brugklas

met het idee dat de lezers moet weten wat voor vlees ze in de kuip hebben voordat ze mee kunnen leven met de brugklasavonturen van Simon en Jonna. En als gevolg dat je daar ook vele honderden, zo niet duizenden woorden aan moet besteden. Maar dat is niet zo. Als je de kermisscène uit zou schrijven zoals het voorbeeld van vorige week, kan dat je introductiescène vormen, en kan je hoofdstuk 1 ‘de rest van hoofdstuk 2’ en hoofdstuk 3 helemaal schrappen. Afhankelijk van waar je het brugklasavontuur precies wil starten, kan zelfs hoofdstuk 4 misschien ook helemaal de laan uit worden gestuurd. Vraag jezelf bijvoorbeeld af: gaat het om de spanning van de eerste dag, of wil je vooral schetsen hoe het leven als brugklasser is voor deze kinderen?

Wat wil ik vertellen met een scène?

Hoeveel je uiteindelijk gaat schrappen, is afhankelijk van wat je met een scene of een hoofdstuk wil vertellen. Precies dat moet het uitgangspunt worden als je op grote schaal wil schrappen. Bedenk daarbij of je écht een complete scène of een compleet hoofdstuk nodig hebt om dat duidelijk te maken. Kan je een hoofdstuk vervangen door een enkele scène of een scène door (een) enkele zin(nen)? Je zal ervan schrikken hoe vaak dat het geval is.

Om te bedenken wat je precies wil vertellen met een scène of hoofdstuk, kan je kijken wat de functie ervan is:
* spanning oproepen
* hints geven naar een latere plottwist
* in het hoofd van een personage duiken
* iets introduceren (een idee, personage, omgeving…)
* sfeer omschrijven
* een ‘pauze’ van rust inlassen na een heftige scène
* een overgang naar een volgende akte

enzovoorts.

Selecteren van hoofdstukken en scènes bij het schrappen

Het is een flinke klus, maar het helpt wel om je hele boek kritisch onder de loep te nemen, zonder in details te verzanden. Noteer van ieder hoofdstuk (en later ook van iedere scène, als je echt fanatiek bent) welk van de bovenstaande functie(s) je hoofdstuk heeft, voordat je de tekst opnieuw gaat lezen. Dan ga je er nog blanco in en kun je je niet laten afleiden door wat er daadwerkelijk geschreven staat, maar hou je de aandacht bij wat er hoort te staan.
Lees vervolgens je hoofdstuk. Als je de functies niet op de checklistje staan, mag je ze zonder genade schrappen. Twijfel je nog, dan kan je wat meer gaan inzoomen. Van hoofdstuk ga je naar scène, of van scène naar alinea. Hebben die kleinere gedeelte de functie wel? Dan kan je overwegen om iets te verschuiven.

Schuiven met scènes

Het kan gebeuren dat je een briljante scène hebt geschreven, maar dat die niet in het hoofdstuk past, omdat de functie van de scène niet aansluit bij die van het hoofdstuk. Gooi die scène dan alsjeblieft niet zomaar weg! Ga in plaats daarvan andersom werken. Schrijf op wat voor functie(s) die scène heeft en kijk vervolgens waar die scène nog wel tot zijn recht kan komen. Hou daarbij wel rekening met zaken als:
* staat een eventuele hint naar een plottwist nog wel logisch?
* zijn alle personages op die nieuwe plek in het verhaal al bekend genoeg voor de lezer om met hen mee te leven?
* komt het doel van de scène niet in de knoop met de functie van de akte waarin je hem naartoe verhuist?

Aanpassen van scènes

Mocht je gaan schuiven met scènes, wees dan niet bang om (kleine) aanpassingen te maken. Stel dat de functie van de scène perfect past, maar hij ineens plaats vindt in het bos, waar het in eerste instantie het strand betrof. Ga eerst even na hoe belangrijk de eigenlijke locatie is. Misschien is daar wel een goede reden voor. Zo niet, pas het dan aan. Uiteindelijk is het zelden zo dat lezers iets zeer waarderen om een detail als locatie. Ja, dat zijn details, ook al lijkt het tijdens zo’n revisieronde niet zo. Een lezer keurt makkelijker iets af om iets wat niet logisch is of passend is. Natuurlijk kan je lezers aangenaam verrassen met een goede scène. Maar meestal zijn de scènes die een lezer ook nog na het dichtslaan van een boek nog bijblijven, geen resultaat van schuiven en reviseren. Die scènes zijn van zichzelf al pico bello.

De laatste controle bij het schrappen op grote schaal

Probeer het lezen van je boek als geheel, die allerlaatste controle, ook echt tot het laatst te bewaren, als je vrijwel zeker weet dat alles op zijn plek staat en alles wat geschrapt en verschoven is, op zijn plek staat. Als je na ieder hoofdstuk reviseren het hoofdstuk weer opnieuw gaat lezen ( afzonderlijk of het hele verhaal tot aan het betreffende hoofdstuk) dan zie je het grote plaatje niet meer. Het mogen dan de ‘details op grote schaal zijn’ maar iets talloze keren lezen zorgt er alsnog voor dat je een blinde vlek ontwikkelt voor dingen die je al zestien keer gelezen hebt. En dan kun je niet meer objectief reviseren, op welke schaal dan ook.

Foto door Kelly Sikkema verkregen via Unsplash.

Zo kan je schrappen op grote schaal: inleiding

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

Schrappen op scène-of zinsniveau is relatief makkelijk: daar zijn een aantal trucs voor. Maar je complete boek aan een revisieronde onderwerpen is toch wat anders. Niet het kijken naar de details, maar naar het grote geheel, vergt een andere aanpak. Hoe begin je daarmee?

De waarde van schrappen

Het is altijd waardevol om je tekst nog even goed te bekijken. Tijdens het schrijven van je eerste versie zie je niet (zo snel) waar spellingsfouten, infodumps, darlings, kromme zinnen of onnodige stukken verstopt zitten. In je enthousiasme of flits van inspiratie schrijf je vaak zo snel dat inconsistenties niet meer zo zichtbaar zijn. Daarom is het belangrijk om regelmatig te schrappen of te herlezen. Daar wordt je verhaal beter van en merk je gaten in het plot op, of kan je ze voorkomen.

Het beeld van je verhaal en het beeld van je boek

Als je het hele verhaal wil nakijken, dan kom je voor een moeilijke uitdaging te staan. Ten behoeve van de duidelijkheid maak in deze blogpost onderscheid maken tussen de term ‘je boek’ en ‘je verhaal’.
* Je verhaal: het verhaal zoals het zich in je hoofd afspeelt, en hoe je het grofweg in grote lijnen voor je ziet.
* Je boek: je boek is datgene wat je daadwerkelijk opschrijft, inclusief alle diepgang, thema’s, sfeeromschrijvingen, symboliek et cetera.

Zo je wil: je verhaal is de snelle verbale boekbespreking van de basisschool, waar je boek het uitgebreide, verdiepende boekverslag van de examenklas op de middelbare school betreft.

Het feit dat schrijvers enthousiast zijn over de eerste versie van hun werk, is in dit opzicht zowel een zegen als een vloek. Je kan niet goed schrijven zonder enthousiasme en creativiteit, maar het risico is dat je te veel met je verhaal bezig bent, en vergeet dat je een boek aan het schrijven bent.

Voor jou als bedenker van het verhaal is het kristalhelder: waar het verhaal naartoe gaat en wat de (impliciete) thema’s en symbolieken zijn, wat de achtergrond van je personages is… Maar uiteindelijk schrijf je een boek, en moet je dus ook met je boek bezig zijn, niet alleen met het verhaal. Anders gaat de lezer zich vroeg of laat vervelen of blijft die in verwarring achter. Wees je ervan bewust dat een schrijver die te veel met het verhaal bezig is, en niet met het boek, erg vatbaar is voor het gevaarlijke verschijnsel van een te aanwezige innerlijke voorlezer. En zolang als je op die ogenschijnlijk onschuldige manier alleen losse zinnen, enkele scènes of de premisse van je verhaal ziet, zal je je boek nooit een algemene revisie kunnen geven. Dan wordt schrappen op grote schaal onmogelijk.

De essentie van je verhaal vinden

Wat vaak gebeurt als je te veel met je verhaal en te weinig met je boek bezig bent, is dat je opstartproblemen krijgt. Je besteedt dan de eerste hoofdstukken of scènes aan de introducties en achtergronden van je personages.
Die valkuil is echt niet zo gek: “Het boek gaat over Simon, dus dan moet ik toch schrijven hoe zijn normale leven is, voordat het op zijn kop gezet kan worden? Dat is toch het hele idee van beat 1 en 2 van de drieaktenstructuur?” Zeker, maar dáár zit dat essentiële verschil tussen je verhaal en je boek.

Het verhaal zou lezen als:
Simon gaat met zijn vrienden naar de kermis. Als een achtstegroeper, de oudste van de basisschool, moet hij natuurlijk de stoerste zijn. Maar hij is vreselijk bang voor die ene attractie die hoog in de lucht alle kanten op slingert. Hij wordt al misselijk als hij ernaar kijkt. Daarom verzint hij een list. Zijn vriendin Jonna zit in het complot. Vlak voor Simon de gevreesde ‘Booster’ in gaat, zal zij hem uitnodigen om een oliebol mee te gaan eten, op de enige tijd en dag dat zij zogenaamd van haar ouders naar de kermis mag. Als dat niet lukt en Simon alsnog wordt uitgelachen, hebben de vrienden alsnog iets lekkers te delen…

Het boek zou lezen als:

Simons knieën beginnen te knikken als ziet hoe de gevaarlijkst ogende attractie van de kermis heen en weer raast. Hij ziet vanaf een afstandje hoe zijn vriend Lars Igor uit groep 7 staat uit te lachen. “Ukkie!” sneert hij. Igor is inderdaad niet de grootste, maar sinds Lars de hoofdrol toegewezen heeft gekregen in de afscheidsmusical, doet hij net alsof de hele school van hem is. Dat hoeft nou ook weer niet: Natuurlijk, de maffiabaas was een rol die iedereen wilde hebben, maar Simon is dik tevreden met de minder grote rol van gewiekste, extraverte autohandelaar. Hij houdt van overdreven acteren.
Lars draait zich om en loopt naar Simon. “Ha, Simon, klaar voor de Booster?”
“N-nou, ik wacht op Jonna.”
“Wil je nou zeggen dat je straks naar de brugklas wil gaan zonder ooit in de booster te zijn geweest?”
“Ik, eh…”
“Kom op, joh! Straks wordt je uitgelachen voor brugwup, dat wil je toch niet?”
“Simon, daar ben je!” Jonna komt aangelopen.
“Hoi Lars. Sorry, maar Simon en ik hebben afgesproken om een oliebol te gaan eten.”
“Oké, dan ga ik wel alleen, bangebroek!”
Lars loopt hanig naar de gevreesde attractie en Simon en Jonna lopen naar de oliebollenkraam. Jonna betaalt de oliebol voor hen allebei. Als ze Simons oliebol overhandigt, drukt ze snel en verlegen een kus op zijn wang. Simon wordt vuurrood, maar grijnst ook tevreden en geeft Jonna snel een kus terug. Voor zover Simon weet is Lars nog nooit gekust…
Met de oliebol in de hand gaan Simon en Jonna richting de Booster om Lars daar op te halen. Die komt wankelend de attractie uit. Met een blik op de oliebollen van Simon en Jonna, sprint hij weg. Even later klinkt er een vies gespetter en komt er een zure lucht hun kant op drijven.

In dit voorbeeld lijkt dat misschien niet zo, maar deze boekscène is veel korter en bondiger dan het voorbeeld van het verhaal. In slechts enkele zinnen wordt bijvoorbeeld duidelijk dat Jonna en Simon al langer een oogje op elkaar hebben. Als ik volgens een verhaal had geschreven, was de verleiding groot geweest om een compleet hoofdstuk te wijden aan (opbloeiende) vriendschap tussen de twee kinderen, die tot de kus gaat leiden. Het boek heeft nodige mate van show don’t tell, waardoor het verhaal implicieter en ook korter wordt.

Als je grote lappen tekst wil reviseren, moet je kunnen zien wat in je tekst volgens een verhaal moet schrijven – en waar het dus langer mag zijn- en wanneer het gebaat is bij het schrijven volgens een boek. Daarover volgende week meer.

Foto door Clem Onojeghuo verkregen via Unsplash.

Hoe begin je met reviseren aan je boek?

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

Als je dan eindelijk je boek klaar hebt, volgt er altijd nog een rondje revisie voor je het naar een uitgever stuurt, of het aan lezers geeft. Hoe pak je dat aan? Je kan natuurlijk je rode pen tevoorschijn halen en krabbelen waar je kan, maar er zijn ook een aantal trucjes die je kan gebruiken om het toch al rommelige proces van reviseren net iets makkelijker te maken.

Reviseren begint al vóór de start

Je boek echt nakijken kan natuurlijk pas als het geschreven is. Maar je maakt het jezelf een stuk makkelijker als je al bepaalde checklistjes maakt zodra je aan het schrijven begint. Geen zorgen: vaak zijn dit lijstjes die je al maakt om in de tekentafelfase alles duidelijk te krijgen. Je hoeft dus geen uren te besteden aan deze lijstjes. Hoewel deze checklistjes per genre kunnen verschillen -een uitwerking van een moord is niet nodig in een streekroman- doe je er goed aan om in ieder geval een handvol lijstjes voor te bereiden.

Checklistjes voor aanvang van reviseren

De checklistjes voor aanvang van het schrijven moet je heel breed houden: je hebt immers nog vrijwel tot geen inhoud. Deze lijstjes zijn dus om de absolute basis af te kunnen vinken. Daarom bestaan ze uit een concrete vraag. Voorbeelden
* Het centraal conflict: volgt dat de drie-aktenstructuur?
* Plottwist: Is die aanwezig? Zo ja: wordt de onthulling op een logische plaats in het verhaal gegeven?
* Tijdlijn: zitten er gaten in? (Lees: zijn er geen onlogische tijdssprongen, of wordt er een tijdsperiode onbedoeld overgeslagen?)
* Is mijn einde open of gesloten? Is dat nog steeds zoals ik in de eerste brainstormfase had bedacht?

Merk op dat je nog helemaal niet ingaat op het karakter van je personages, de kwaliteit van je schrijftechniek. Daar hoef je nog niet op te letten tijdens deze zeer globale revisieronde. Als je deze eerste punten nagaat (bijvoorbeeld door na te gaan of je ieder punt van de drie-aktenstructuur kan afvinken) zal je de grootste fouten in het verhaal ontdekken als die er nog zijn. Meestal zie je daardoor ook wat andere fouten, waardoor je een kettingreactie krijgt aan wat nodig is aan revisies.
“O, mijn heldin beleeft geen crisis. Dan is ze misschien óók meer Mary Sue dan me lief is…”Als dat zo is, moet er heel veel terug naar de tekentafel. Zoveel, dat het nog helemaal geen zin heeft om je om verdiepende details druk te maken…

Waarom schreef je? Wat staat centraal?

Als je de eerste revisieronde hebt doorstaan, kan je gaan bedenken waarom je nu eigenlijk schreef, en wat jouw boek zo uniek maakt. Ik heb het dan over de stijl, niet over het eigenlijke plot.
Iedere schrijver heeft zo zijn voorkeur of specialisatie als het een bepaalde stijl betreft.
Als ik als uitgever jou voor mij zou hebben en ik zou zeggen: “Er zijn hier drie schrijvers en die hebben exact dezelfde achterflaptekst geschreven. Wat mij betreft verschilt jouw verhaal dus niet van anderen. Vertel mij eens waarom ik jouw verhaal dan moet kiezen, en die twee andere niet?”

Wat is het nou echt dat jouw verhaal van de bladzijdes af laat spatten?

Je weet waarschijnlijk wel van jezelf wat jouw schrijversstem uniek maakt. Wilde je met dit boek de lezer meenemen naar een andere wereld en doe je dat met prachtige sfeeromschrijvingen? Of word je blij van het intensief uitwerken van personages? Bedenk: je schrijft niet alleen omdat je iets op papier wil zetten, maar waarschijnlijk ook omdat je een bepaald aspect van schrijven of jouw schrijfstijl graag op de voorgrond wil zetten.
Als je schrijft op een manier waar je blij van wordt, is dat vaak ook je sterke punt. Bij je sterke punt komen vaak ook schrijftechnieken kijken. Bedenk welke dat zijn en ga die nog eens goed na.
Als je heel gedetailleerd kan schrijven, ga dan eens na in hoeverre Chekhov’s gun je goed gelukt is. Of, als jouw medepersonages altijd erg sterk zijn, ze ook een goed uitgewerkte eigen heldenreis hebben.
Maak vervolgens van deze aspecten een lijstje met afvinkpunten en ga die in detail na. Let op je persoonlijke valkuilen, algemene aandachtspunten en ga eens na hoe ver je al bent.

Checklist van feedback

Je hebt misschien ook feedback van je proeflezers verwerkt. Kijk ten slotte nog eens in welk opzicht jouw verhaal in zijn geheel nu veranderd is en of dat op zijn punt weer gevolgen heeft voor personageontwikkelingen of plottwists, zoals je bij het eerste globale checklistje al deed. Maar doe dat nu wel in detail, zodat je alles wat loszit, weer kunt vastschroeven 😉

Ideale manier van reviseren?

Met bovenstaande tips moet je al een heel eind kunnen komen met een eerste revisieronde voor je boek. Kijk wat bij je past en ook vooral welk genre je schrijft. Hou er ook rekening mee dat na een eerste volledige revisieronde er bijna altijd een tweede volgt (en een derde en misschien zelfs een vierde…) Weet dan dat je op een bepaald moment revisie moet gaan uitbesteden om niet in de valkuil van de blinde vlek te vallen.
Als je dat al gedaan hebt, of daar geen behoefte aan hebt, is er altijd nog een laatste truc. Daar heb je echter wel wat tijd voor nodig.
Leg je boek minstens drie maanden helemaal weg. Je mag zelfs die ene mooie zin niet meer teruglezen. Leg het manuscript achter slot en grendel! Na die drie maanden lees je het nog eens helemaal van voor tot achter, als het even kan in een zitting of enkele dagen. Als je dan je eigen boek kan lezen zonder je aan foutjes ( groot of klein) te ergeren, mag je erop vertrouwen dat het goed is!

Maar net als bij schrijven geldt dat er geen waterdichte regels zijn. Probeer het uit en kijk waar je eindigt. Succes!

Een plot met te veel van het goede: inleiding

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

Hoewel je een verhaal overal over mag laten gaan, is het soms belangrijk om te overwegen om iets uit je plot te halen. Dat kan voorkomen dat je verhaal te lang aan gaat voelen, zonder dat er veel aan je personages, schrijftechniek of je eigenlijke verhaallijn mankeert.

Aanleiding van de blogpost

Ik keek laatst uit nostalgie de film Anna en de King, sinds ik hem als tiener voor het laatst zag. Ik kijk er nu heel anders naar. Zo zit er een storende white saviour trope in, en dat zag ik als tiener niet in.
De white saviour trope bewaar ik voor een andere blogpost. Hij staat al heel lang op mijn lijstje, maar ik worstel ermee om daar iets over te schrijven. Ik ben zelf wit en vind daarom dat ik mezelf nog (veel) meer moet verdiepen in schrijven over rassen(voorrecht) voordat ik het recht heb om daar een blogpost aan te wijden.

Nu wil ik ingaan op de lengte van de film. Ik heb namelijk zelden een film gezien waarvan ik ‘achteraf’ bedacht: Wat duurt deze film overbodig lang. De oorzaak? Er zit iets in plot wat er niet in hoort. Niet alleen historisch gezien, maar ook als het gaat om het fictieve verhaal vlot te houden. En een plot onnodig opvullen kan – zo werd mij met deze film nog duidelijker- de kracht van een verhaal verminderen.

Samenvatting Anna and the king

Siam, 1862: Engelse lerares Anna wordt gesommeerd naar het paleis door de koning om zijn oudste zoon Engels te leren. Koning Mongkut wil zich internationaal beter op de kaart zetten en de horizon van de troonopvolger verbreden. Anna ziet vele gewoontes en wetten in Siam waar zij het absoluut niet mee eens is (zoals slavernij). In plaats van haar mond te houden, gaat ze met haar ongenoegen naar de koning. Dat zorgt voor bepaalde wrijving tussen hen beiden, maar ook dat Mongkut sneller politieke en sociale vooruitgang in zijn land doorzet.
Het subplot betreft Tuptim en Ballat. Tuptim is de dochter van een rijke handelaar. Zij wordt aan de koning geschonken als concubine, maar is verliefd op Ballat. Ze ontvlucht het paleis, en gaat vermomd als man naar het klooster waar Ballat inmiddels in is getrokken. Als hun relatie wordt ontdekt, worden ze beiden onthoofd.

Ballat en Tuptim zijn niet de enige die verliefd worden: dat geldt ook voor Anna en Mongkut. Het verhaal van Anna die les gaat geven is waargebeurd, maar die romance tussen lerares en koning is verzonnen: een typisch ‘Hollywoodsausje’. Hollywood’s got to hollywood, maar als het verhaal zodanig vertraagt dat de eigenlijke verhaallijn erdoor wordt ondergesneeuwd, wordt het storend. De romance tussen koning en lerares wordt bijna belangrijker gemaakt dan de politieke onrechtvaardigheid en/of veranderingen in Siam. Zowel verboden liefde als de politieke situatie in Siam wordt al geïllustreerd met Tuptim en Ballat. De 2.5 uur lange film zou minstens een halfuur korter kunnen door de onnodige romance tussen Anna en Mongkut te schrappen.
Waarom moet die romance eruit om de kwaliteit van het verhaal te waarborgen? Er zijn een hoop redenen.

Verhaalthema en de comfortzone verkeerd combineren

Het verhaalthema wil sociale en politieke verandering zijn, maar slaagt daar niet helemaal in. Dat komt omdat het verhaal zijn eigen comfortzone en centrale conflict vergeet. Anna wordt aangenomen als lerares om die verandering in gang te zetten. En omdat ze niet op haar mondje is gevallen, doet ze dat ook. Maar op een bepaald moment lijkt de koning meer te willen veranderen vanwege zijn worsteling met zijn gevoelens voor Anna dan dat hij het voor zijn volk doet. Dan wordt het thema verandering geforceerd, omdat dat nu ‘plotseling’ ook liefde betreft. Dat zijn te veel thema’s voor een verhaal. En te veel ineens willen vertellen betekent ook dat je publiek niet meer tussen de regels door kan lezen of kijken. Dat maakt een film kijken of een boek lezen minder interessant.

Te veel nadruk

De extra romance lijkt ingezet om te bewijzen dat de verandering echt nodig is: als zelfs de koning niet kan liefhebben wie hij wil, dan is het wel heel erg gesteld met bepaalde ‘vastgeroeste’ systemen.
Hebben we dat bewijs echt nog nodig, dan? Je ziet al hoe een koppel publiekelijk onthoofd wordt. Vóór de executie worden ze door het volk ook nog eens met rot fruit bekogeld.
De verboden romance van Anna en Mongkut is een belediging voor die van Tuptim en Ballat. “Het is niet genoeg dat een koppel van relatief lagere kringen wordt onthoofd, om écht te kunnen voelen hoe erg alles is, heb je óók nog de verboden romance van koning en lerares nodig,” lijkt de film te suggereren. (Misschien ook omdat Anna wit is?)
Als iets te veel van het goede wordt, wordt het niet alleen te veel omdat je veel van hetzelfde krijgt. Het risico bestaat bovendien dat je door overdaad iets (anders) minder indrukwekkend maakt dan het was geweest zonder die extra nadruk.

Overdaad schaadt. Het hoofd van je publiek kan erdoor exploderen en het richt schade aan je verhaal. Bovendien kan je vaak ook met een ‘knal’ de klus klaren. Meerdere, zoals hier, is vaak overbodig.
Photo van Luke Jernejcic op Unsplash

Te veel lange voorbeelden

Koning Munkut heeft 58 kinderen, maar een daarvan is zijn favoriet: dochtertje Fa Ying. Zij is onmiskenbaar een darling. Het is een schat van een meisje, dat het goed doet in de les van Anna en ook haar favoriete leerlinge wordt. Fa Ying heeft naast het portretteren van onschuld nog een belangrijk doel. Ze zet Anna weg als een lief moederfiguur en prettige, zachte vrouw. Oftewel: ze dient als springplank om vlinders in de buik van Mongkut te bezorgen.
Het meisje sterft ook nog aan cholera (geforceerde tranentrekker-alarm!). Je kan je dus voorstellen dat de schermtijd van het verhaal van dit -hoe schattig ook -overbodige kind niet gering is.
Fa Ying en haar dood vormen het zoveelste middel om onrechtvaardigheid te benadrukken. Ja, kindersterfte door cholera is onrechtvaardig, maar een ziekte die niet te genezen is, strookt niet met de onrechtvaardigheid van een onethisch politiek systeem:
* Het is overmacht versus iets wat wel degelijk te veranderen is.
* Het is pech versus de wil om al dan niet in actie te komen.
* Het is wederom een manier om een onderliggende romance te benadrukken en af te haken van de politieke problemen.

Is dit teveel van het goede aan uitleg? 😉 Hier geef ik concrete tips over hoe je al deze valkuilen kan voorkomen.

‘Schrijven is schrappen’ in de praktijk

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

Als je schrijft, is schrappen onontkoombaar. Maar daarmee starten kan lastig zijn als je dat nog niet gewend bent. Daarom volgt hier een aantal tips. Start met schrappen of help jezelf over de zenuwen heen die je misschien krijgt bij het idee te moeten schrijven als je niet weet waar het verhaal op uit loopt.

De kookwekker

Een vertrouwde techniek van veel schrijvers om een writersblock te voorkomen is om een kookwekker te zetten op tien à vijftien en gewoon te schrijven wat er in je opkomt. Kies vooraf een onderwerp, personage of een situatie en gaan! Nee, dat gaat niet je beste werk worden. Zelfs professionele schrijvers moeten hierna nog schrappen of aanpassen. Maar je kan wel een idee krijgen voor een nieuw verhaal, dus dat is mooi meegenomen. Hier is een opzetje:

Een piccolo is net in dienst. Hij is zonet door een gast uitgescholden en vernederd. De piccolo weet niet of hij dit moet melden aan zijn baas. Misschien is dat wel normaal in de hogere kringen waarin hij nu werkt...

Blank slate techniek

Ik schreef al eerder over wat ik de blank slate techniek noem. Je zet dan iets tussen haakjes en/of maakt het dikgedrukt op het moment dat je merkt dat je ergens in het verhaal vastloopt. Je hebt bijvoorbeeld nog geen idee hoe je iets in moet vullen. Of je hebt al wel een idee, maar het is nog onvolledig:

* Richard wilde iets moois kopen voor Vera: een [iets voor in de woonkamer, want die richt ze op dit moment opnieuw in]
* Toby en Mariska waren een naam voor de baby aan het bedenken. Ze kwamen uit op Todd [andere naam, maar wel iets wat Amerikaans klinkt, ze zijn gek op de U S of A].

Stoplichtmethode

De stoplichtmethode is een handige manier om de waarde van je schrijfsel te beoordelen. Lees het nog eens na. Alles wat er op wat voor manier dan ook uitspringt, geef je een rood, oranje of groene highlight met een markeerstift of in je tekstverwerker. Let op: doe dit alleen met dingen die je opvallen, anders word je gek 😉

KleurBetekenisWat doe je ermee?
Roodronduit slecht Bewaren. Als het je opvalt dat soortgelijke dingen rood worden, is dat een aanwijzing dat je bepaalde schrijftechnieken nog moet oefenen. Om dat in de gaten te krijgen, is het handig als je visueel veel ‘van hetzelfde rood’ kan zien.
OranjeredelijkSchaven. Probeer wat andere technieken uit deze blogpost uit om hem helemaal groen te krijgen.
GroenuitstekendNiks meer aan doen, en jezelf een schouderklopje geven 🙂

Hoewel de stoplichtmethode beter werkt voor een schrijfsprint kan hij -juist daardoor- handig zijn om zicht te krijgen op wat je in teksten moet schrappen waarmee je serieuzer bezig bent.

Wat en waarom kort en krachtig

Een verhaal kan om verschillende redenen spannend of interessant zijn. Maar twee vragen moet je altijd kunnen beantwoorden om je lezer niet te vervelen: ‘Wat is er aan de hand?’ en ‘Waarom dan?’. Ik schreef daar hier al uitgebreider over.
Maar er is een verschil tussen: Truus en Corrie hebben ruzie omdat Corrie Truus heeft uitgelachen toen ze uit de boom viel en Truus en Corrie zijn al dagen aan het bekvechten omdat Truus jaloers naar Corrie had gekeken toen ze zag hoe zij in een metershoge boom klom. Truus beweerde minstens net zo goed te kunnen klimmen, maar ze viel en beweerde dat dat kwam omdat ze nog overstuur was geweest van de dode muis die ze bij de boom op de grond had zien liggen. Ze probeerde het opnieuw, maar viel keer op keer weer uit de boom. Nu lacht Corrie Truus uit en scheldt Truus Corrie voor vuurtoren.

Bedenk hoeveel of hoe weinig woorden je aan een scène moet besteden. En waar gaat het eigenlijk om? De woedende Truus, of de ruzie tussen haar en Corrie?
Foto: https://counselling-matters.org.uk/

Soms werkt deze uitgebreide(re) beschrijving, soms juist niet. Om te voorkomen dat een beschrijving een infodump wordt, kan je deze punten nalopen:
* Is bepaalde informatie overbodig? –> Die muis, misschien? Dat ligt eraan of Truus iemand is die vaak smoesjes verzint. Zo ja, dan is het een show don’t tell, zo nee, dan is deze toevoeging inktverspilling;
* Zijn bepaalde bijvoeglijke naamwoorden overbodig? –> de metershoge boom: het gaat erom dat Truus niet kan klimmen;
* Kan je informatie spreiden over meerdere pagina’s of hoofdstukken? Dan kan je het hier beter schrappen om te voorkomen dat je tekst volgepropt overkomt;
* Kan je bepaalde bewoordingen schrappen/ inkorten? —> Truus beweerde minstens net zo goed te kunnen klimmen –> Truus beweerde te kunnen klimmen/ Truus beweerde wel degelijk te kunnen klimmen/ Truus beweerde een goede klimster te zijn. Al deze opties schelen een aantal woorden. Lees hier waarom een paar woorden meer of minder op de lange termijn een verschil kunnen maken.

Moet de lezer dit zien?

Zowel bij het beschrijven van een personage of een ruimte als bij het vertellen van een gebeurtenis is het goed om te bedenken of de lezer dit daadwerkelijk van dichtbij moet zien of meemaken.
Als iemand pasta wil maken maar geen groenten heeft, voldoet Hij ging naar de groenteboer toen hij merkte dat er geen tomaten meer waren. Je kan het misschien zelfs helemaal weglaten. Het is dan niet nodig om te beschrijven hoe je personage door de straat sloft en uiteindelijk tomaten afrekent. Hetzelfde geldt voor meubels in een kamer: als de bank de blikvanger is, ga dan niet ook nog alle andere meubels met tien woorden omschrijven.

Als je wil testen of informatie het zien waard is, vergelijk het dan met een seksscène. Als je personage seks wil is het prima of soms zelfs nodig om te omschrijven wat er tussen de lakens gebeurt. Maar heeft de seks geen functie voor het verhaal, dan voelt die scène vaak ongemakkelijk of lijk jij als schrijver aandachtsgeil. Dat soort hitsigheid werkt nooit voor een verhaal, of het nou over seks gaat, over de inrichting van een ruimte of een tripje naar de groenteboer.

Zo haal je het meeste uit het meedoen aan een schrijfwedstrijd

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

Schrijfwedstrijden zijn een goede manier om vertrouwen te krijgen in je eigen kunnen. Daarnaast zijn ze natuurlijk leuk voor de gezonde spanning. Maar om zomaar met een schrijfwedstrijd mee te doen is niet zo verstandig. Je kan er namelijk veel meer van maken dan alleen ‘een mogelijkheid om iets te winnen’. Als je er alles uithaalt, kun je veel meer winnen dan alleen een titel of een hoofdprijs.

Je verhaal goed leren kennen

Als je meedoet aan een schrijfwedstrijd, wil je in eerste instantie natuurlijk winnen. Al is het maar stiekem. Dat is een goed uitgangspunt, want waarom zou je meedoen als je toch al denkt dat het niks wordt? Zo’n instelling is goed voor je zelfvertrouwen. Maar als je die winnaarsmentaliteit mee wil nemen in de praktijk, dan moet je er ook nog iets mee doen. Een schrijfwedstrijd is een goede aanleiding om je verhaal nog eens heel goed te bekijken. Niet alleen om de spellingsfouten er nog eens uit te halen, maar om het verhaal, je onderzoek, thema, personages… (alles eigenlijk) nog eens binnenstebuiten te keren.
Bedenk: de jury van een schrijfwedstrijd zijn vaak uitgevers of redacteuren. En als ze dat niet zijn, kunnen ze vaak wel contacten leggen met iemand die je verhaal aan de man kan brengen. Als je je verhaal dan inzendt zonder er nog eens naar te kijken, kan het gebeuren dat je niet als winnaar uit de bus komt, omdat je domweg vergeten bent iets uit te werken.

Als je meedoet aan een schrijfwedstrijd is dat het moment om al die notities er nog eens bij te pakken en goed door te lezen.

Stel dat je je schrijft over iemand die schulden heeft, maar je nog niet weet hoe hij die gaat aflossen. Misschien komt dat vraagstuk niet aan de orde in dat ene hoofdstuk dat je voor de schrijfwedstrijd mag insturen. De jury zal dus niet weten dat ze een puzzelstukje missen. Maar als je dat wél weet, dan kan je in je toegestuurde stuk een aantal zinnen schrijven die daarnaar verwijzen. Dan weet de jury nog steeds niet hoe het afloopt (en dat hoeft ook niet), maar dat laat wel zien dat je over je verhaal hebt nagedacht en dat je in staat bent bepaalde spanningsopbouw te schrijven. Dat getuigt al van een bepaald schrijfinzicht wat de jury niet zou zien als je dat weg zou laten. Of beter gezegd in dit geval: als je alvast of nogmaals alles rondom tekst nog eens goed had bestudeerd. Proeflezers inschakelen kan je helpen nagaan of je tekst echt op z’n best is als je die instuurt.

Wat als je een schrijfwedstrijd wint?

Yes, je hebt een schrijfwedstijd gewonnen! En dan? Ga eens van dit beste scenario uit. Na de eerste euforie is het winnen van een schrijfwedstrijd je schrijversreis meestal niet over. Nu heb je misschien een voorzichtige naam gemaakt in de schrijverswereld, of ga je halsoverkop het uitgeversproces in. Wees even belachelijk eerlijk: ben je daar klaar voor? Is je verhaal ver genoeg af? Wil je, nu je een ‘naam’ hebt, wel meer tijd gaan besteden aan nieuwe blogs, vlogs, of andere social media posts om ervoor te zorgen dat je een lezerspubliek houdt nu je het hebt?
Als je serieuze schrijfambities hebt, is dat waarschijnlijk je gewenste einddoel. Maar als je van het een op het andere moment je verhaal of je schrijversnaam moet promoten (het idee van: pak je fifteen minutes of fame nu je ze hebt) kan dat soms gewoon even niet uitkomen.

Als je de spots krijgt, moet je er klaar voor zijn om er onmiddellijk gebruik van te maken.

Je verhaal is nog niet ver genoeg af, je hebt de komende maanden nog een kindje aan de borst… het kan van alles zijn. Dat is geen schande, maar het kan een reden zijn te overwegen om nog even te wachten om mee te doen met een grote schrijfwedstrijd. Schrijfwedstrijden blijven komen, dus overhaast niets.

Winnen voor feedback of een prijs?

Met het bovenstaande in gedachten, kun je ook kijken wat de prijs van de wedstrijd is.
Vaak is een (hoofd)prijs van een schrijfwedstrijd professionele feedback. Dan kan het handig zijn om mee te doen als je verhaal ver, maar nog niet helemaal af is. Mocht je winnen, dan kun je nog even aanpassen of schrappen.
Krijg je een prijs in de vorm van een geldbedrag, dan is het een kwestie van zelf inschatten hoe ‘af’ en goed je verhaal in de huidige vorm is. Denk je dat dit verhaal 250 euro op kan leveren? Daar is niet echt een goed of fout.

Is de (hoofd)prijs een uitgeverscontract? Denk dan goed na. Niet alleen om de eerder genoemde redenen (of je verhaal al goed of ‘af’ genoeg is), maar ook omdat het verhaal wat je inzendt, het verhaal is waarmee je gaat debuteren. Dat betekent ook dat dat verhaal de eerste indruk is die het (grote) publiek van je krijgt. Je kan dus best een romantisch verhaal insturen om te zien of een jury denkt dat je over het algemeen schrijftalent hebt, maar als je als horrorauteur bekend wil worden, is dat niet zo handig. Dan zal je namelijk helemaal opnieuw moeten beginnen om te bewijzen dat jij ook (zo niet vooral) heerlijk bloederige verhalen kan schrijven en dat je romantische verhalen eigenlijk nog niet eens je specialiteit is.
Als je bij een uitgever aanklopt met horrorverhalen in zijn uitgeverfond, kan de uitgever zijn wenkbrauwen optrekken als jij bekend bent geworden met een suikerzoet verhaal. Het is niet zo dat je dan nooit meer kan doorbreken als de nieuwe Stephen King, maar je maakt het wel (onnodig) lastiger.
Wat schrijfwedstrijden betreft kun je dus stellen dat ‘schoenmaker, blijf bij je leest’ niet verkeerd is om in het achterhoofd te houden.

Meedoen aan een schrijfwedstijd

Wil je na het lezen van deze blogpost wel eens aan een schrijfwedstrijd meedoen? De volgende websites organiseren (regelmatig) schrijfwedstrijden of bieden daar een overzicht van:
* Schrijven Online
* Schrijverspunt

Drie tips voor genadeloos goed schrappen

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

“Schrijven is schrappen” is een veelgehoord mantra in de schrijverswereld. Het houdt in dat de eerste versie van je verhaal vrijwel nooit de beste is. Je moet herschrijven en delen schrappen. Maar schrappen moet je goed doen, anders blijft er niets van je verhaal over. Met deze tips schrap je talloze woorden en wordt je tekst als vanzelf makkelijker leesbaar. 

1. Kijk naar je beschrijvingen

Een van de makkelijkste manieren om een bladzijde te vullen is door te omschrijven. Veelvoudig of in detail, in beide gevallen kan het zomaar meerdere regels aan tekst opvullen. Als je schrijft over blauwe ogen in detail: ‘Hij had ogen die zo blauw waren als een lapis lazuli edelsteen. De diepdonkerblauwe kleur deed denken aan een oceaan met eindeloos veel diepte, zeedieren en avonturen. Ze waren om in weg te dromen.’ Als je dat schrapt en ‘Hij had diepblauwe ogen om in weg te dromen’ laat staan, scheelt dat vijventwintig woorden. 
Je kan ook te veel omschrijven: ‘Hij had een groene, versleten muts op, er zaten scheuren in de mouwen van zijn jas, zijn schoenen kraakten en zijn nagels waren vies.’ Dan kun slechts een aantal dingen opschrijven: ‘Hij had scheuren in zijn jas en zijn groene muts was versleten.’ Dat scheelt twaalf woorden. 
Als veel uitgebreide omschrijvingen hebt, schrap je zo makkelijk duizenden woorden op je volledige manuscript!

2. Deel niet alles wat je weet

Als je personages gaat ontwikkelen, leer je ze kennen als je beste vrienden. Daardoor kom je bijvoorbeeld te weten wat hun lievelingskostje is. In je enthousiasme wil je dat ook graag met je lezer delen. Maar soms zijn dit soort leuke feitjes eerder onnodige opvulling van papier. Het vertraagt je verhaal onnodig. Als je twijfelt of iets nuttig of interessant is, vraag je dan af: “Kan de lezer het verhaal nog volgen als hij dit niet weet?” Is het antwoord ja, kijk dan of je (een gedeelte) van de gegeven informatie kan schrappen.

3. Maak een dialoog wat minder waarheidsgetrouw

Personages praten niet zoals echte mensen dat doen. Let er voor de grap eens op hoe vaak iemand in een gesprek stopwoordjes en tussenwerpsels als ‘uhm’, ‘uhh’ of ‘nou’ in een zin zegt, ook als diegene niet aarzelt of verlegen is. In een boek geven deze woordjes al zo’n soort betekenis aan. Houd dit in gedachten en neem je dialogen nog eens goed onder de loep. Heb je je personages misschien iets te realistisch laten praten?

Een moeder die haar kind vraagt om boodschappen te doen zal realistisch gezien zeggen: “Schat, neem je uh, melk en kaas enne.. brood, is er nog…? Ja, maar uh doe toch.. o nee, er ligt nog in de vriezer, dus ja, uh.. nee. Melk en kaas is uh genoeg, dus tot straks, lieverd.”
In een tekst zegt diezelfde moeder met dezelfde gemoedstoestand: “Neem je brood en kaas mee, schat? O wacht even, er ligt nog brood in de vriezer. Melk en kaas is genoeg. Tot straks, lieverd!” Voilà, dat scheelt veertien woorden en je zin is beter leesbaar.

Dit voorbeeld is extreem, maar het idee blijft hetzelfde. Zijn je personages misschien langdradig in hun woordkeuze, of herhalen ze elkaar om te bevestigen dat ze naar elkaar luisteren? Soms is een ‘realistische’ dialoog te realistisch voor een boek. 

Dit artikel verscheen eerder op Schrijven Online

Kill your darlings: vier tips voor als je tegen je wil moet schrappen

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

Soms moet je dingen schrappen als je schrijft. Dat hoort erbij, maar als je iets moet schrappen waar je trots op bent, wordt het lastiger. Hoe doe je dat erg moeilijke ´kill your darlings´?

Wat is kill your darlings?

Kill your darlings betekent dat je vanwege het woordenaantal, de vaart van het verhaal of om een andere reden iets moet schrappen waar je trots op bent. Datgene wat je liever niet wil schrappen, is je darling. Een scène, een personage, een afzonderlijke zin… Omdat jij als het ware fan bent van je darling, heb je een blinde vlek eromheen ontwikkeld. Hierdoor kan je niet helemaal neutraal naar je tekst kijken. Meestal wijzen je proeflezers je op je darling, omdat ze zich eraan storen dat iets te veel van het goede is.

1 Ga na waarom je fan bent van je darling

Je bent vaak onbewust fan van je darling omdat die persoonlijke waarden weerspiegelt: “Natuurlijk is de hobby van de beste vriend reizen. En dat blijft zo: ik ben zelf in meer dan honderd landen geweest.”
Het komt ook vaak voor dat een citaat of een personage uit het dagelijks leven komt. Het is iets dat je nauw aan het hart ligt: “Deze wijze raad heb ik van mijn opa. Dat citaat gaat er dus mooi niet uit.”
“Het uiterlijk van deze fictieve vrouw is vrijwel hetzelfde als dat van mijn prachtige vriendin. En dus ga ik haar niet minder mooi maken omdat de proeflezers haar onrealistisch mooi vinden. Zij begrijpen het gewoon verkeerd!”

2 Kijk of het een tikje minder kan

Als we de mooie vrouw als voorbeeld nemen, zou je het volgende kunnen doen: stel dat ze mooie lippen, ogen, borsten, benen en een mooie stem heeft. Wat aan je vriendin vind je het meest aantrekkelijk? Als het haar stem en lippen zijn, maak haar andere lichamelijke kenmerken dan wat minder bijzonder. Dan blijft ze nog steeds gedeeltelijk jouw prachtige geliefde, maar dan komt ze niet meer als onrealistisch mooi over. (Ook al weet jij wel degelijk beter en is jouw wederhelft wel degelijk de mooiste dame van de hele wereld.)

3 Spreid waar je kan

Je kan als klimaatbewust persoon over een milieuactivist schrijven. Maar moet hij eigenhandig de regenwouden opnieuw helpen beplanten, het windmolenpark beheren en al het plastic uit de oceaan halen?
Je kan ook schrijven over een trio van vrienden die zich elk om één van deze doelen bekommeren. Dan schrijf je ook een toontje lager. Als je over verschillende personages spreidt, werkt dat in je voordeel. Drie sterk uitgewerkte personages werken beter dan eentje die te geforceerd is.

4 Verwijder je darling nooit volledig

Als je uiteindelijk een darling moet schrappen, zorg dan dat je de geschrapte tekst in een apart documentje bewaart. Je bent niet voor niets ‘fan’ van dit personage, citaat of deze scène. Tenzij je geen fan, maar een regelrechte bakvis bent, kun je ervan uitgaan dat je darling wel degelijk een bepaalde waarde voor je verhaal heeft. Misschien kun je een gedeelte van je darling ergens anders in het verhaal alsnog kwijt.

Dit artikel verscheen eerder op Schrijven Online.

Het woordenaantal van je boek: wat moet je weten?

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

Als je gaat schrijven, heb je waarschijnlijk in gedachten hoe dik je boek wordt. Dan komt het woordenaantal om de hoek kijken. Hoe kan je dat in de gaten houden?

Hoeveel woorden heeft een boek meestal?

Het ligt aan je doelgroep en genre wat het gemiddelde woordenaantal van een boek is.
Hier is een lijstje:
* 20.000 tot 55.000 woorden voor een kinderboek.
* 70.000 tot 80.000 woorden is klein maar fijn voor een roman.
* 80.000 tot 100.000 woorden voor een gemiddelde roman.
* meer dan 100.000 is veel voor een roman, maar normaal voor een genre waar worldbuilding noodzakelijk is, zoals bij fantasy en science fiction.

Waarom is het woordenaantal van je boek belangrijk?

Een woordenaantal zegt meer over hoe lang je tekst is dan het aantal pagina’s. Als je een lettertype hebt van 14, is een pagina sneller gevuld dan met lettertype 11. Maar het verhaal verandert er niet door als de woorden hetzelfde zijn.
Als je je manuscript instuurt, zal de uitgever naar het woordenaantal kijken om te zien of het een beetje met de gemiddelden overeenkomt. Zo weten ze of je waarschijnlijk nog veel moet schrappen of aan moet vullen.

Woordenaantallen in je hoofdstukken

Het is overzichtelijk voor jou tijdens het schrijven en prettig leesbaar voor je publiek als je het aantal woorden per hoofdstuk ongeveer gelijk houdt. In het schema van save the cat kun je een verhaalopbouw zien en elementen die daarbij komen kijken. Niet elk element is per se een apart hoofdstuk. Als je van één obstakel een hoofdstuk maakt, kan het te lang worden.
Maar als je dat in de gaten houdt hoe groot je hoofdstukken ongeveer moeten zijn, merk je al sneller wanneer je afdwaalt. Als je normaal 1500 woorden besteedt aan een hoofdstuk, zal de echtelijke ruzie van 2500 woorden waarschijnlijk moeten worden ingekort.

Hoeveel woorden ga je vuil maken aan een ruziënd stel? Weten ze zelf nog waar ze precies over bekvechten?

Voorbeeld van woordenaantallen bewaken in je hoofdstukken

Weet je zeker dat de echtelijke ruzie nog steeds gaat over de vakantie die niet doorgaat? Misschien is het stel elkaar ondertussen al de schuld aan het geven wie te krenterig was om een annuleringsverzekering af te sluiten. Dan gaat het al om karaktereigenschappen, niet zozeer meer om een gebeurtenis waar ze zich druk om ‘moeten’ maken. Als je thema scheiding is en die afgelastte vakantie het domino-effect in gang zet, dan moet die beschuldiging misschien wel komen. Maar spreid dat dan over verschillende hoofdstukken: hoofdstuk A beschrijft de eerste ruzie, in hoofdstuk B blazen de echtelieden stoom af bij vrienden en in hoofdstuk C volgt de beschuldiging over krenterigheid.

Wat kun je schrappen bij een groot woordenaantal?

Ik heb al uitgebreider geschreven over het schrappen van bepaalde delen in je verhaal en over kill your darlings. Je kan ook Checkhov’s gun gebruiken om te schrappen, zodat alles wat je schrijft een doel heeft. In het kort vertellen deze blogposts:

* Let op irrelevante details en uitgebreide beschrijvingen.
* Laat personages elkaar niet onnodig herhalen in dialogen.
* Wees je ervan bewust dat je soms iets schrijft omdat je er zelf ‘fan’ van bent, maar dat datgene voor het verhaal onbelangrijk kan zijn.
* Als alles wat je opschrijft een functie voor het grote geheel moet hebben, schrijf je niet zo snel te veel.

Woordenaantal vergroten

Als je woordenaantal aan de lage kant is, kan het helpen om:
* de achtergrond van je personage wat meer naar de voorgrond te halen. Gebruik daarvoor je personagebiografie.
* te kijken of je geen stappen uit save the cat hebt gemist;
* een personage toe te voegen dat je protagonist kan helpen met zijn heldenreis.

Woordenaantal en verhaalthema

Het is ook een goed idee om je verhaalthema en de boodschap van het verhaal in gedachten te houden.
Stel dat je thema milieubehoud is en de boodschap dat men minder plastic moeten gaan gebruiken. Dan is de plastic soep een goed symbool om te gebruiken. Als je personages steeds spreken over de plastic soep, of jij steeds meer verdiepend over dat verschijnsel gaat schrijven, kost dat meer woorden.
Daarmee blijft het thema milieubehoud en krijgt het het subthema behoud van de oceanen. Het kan dus voordelen hebben om veel woorden te gebruiken.
De andere kant van de medaille is dat je centrale conflict verandert van avonturiers op een reinigingsmissie naar een zoektocht naar milieuvriendelijker verpakkingsmateriaal.
Blijf dus goed bij de les en vraag je af waar je verhaal eigenlijk over gaat als je een subplot schrijft of verdiepende informatie geeft.

Kies je woorden goed uit!

Hetzelfde geldt voor je personages. Een figurant is niet belangrijk genoeg om honderden woorden aan te besteden.

Wanneer moet je het woordenaantal van je boek gaan tellen?

Je kan het beste je woorden pas tellen als je iets geschreven hebt. Een hoofdstuk- zoals eerder geschreven- is daar een goed kader voor. Maak je niet druk over hoeveel woorden je al dan niet gebruikt tijdens het schrijven van een scène, het beschrijven van een personage, of in het heetst van de spreekwoordelijke strijd.

Het heetst van de strijd is een goede metafoor om te onthouden.
Stel dat je een soldaat in een slagveld bent. Als je binnen luttele seconden een schot moet afvuren, ga je echt niet tellen of die handvol kogels die je in je wapen stopt er vijf zijn of zeven. Je laadt tot het geweer vol zit of totdat je noodgedwongen eerder moet schieten.

Als je te veel naar je woordenaantal kijkt, vergroot je de kans dat je de schrijversflow aan je voorbij laat gaan. En dat is zonde, want een schrijversflow laat prachtige teksten ontstaan. Meestal maak je de mooiste teksten als je gewoon op je gevoel afgaat. Daarna volgt dan wel een revisie, maar dat is normaal. Zodra je een goed beeld hebt van je verhaal, je personages, conflict en je je onderzoek hebt gedaan, is het tijd om gewoon lekker te gaan schrijven. Je hebt al zoveel voorbereidend werk gedaan, dat je nu kan beginnen met het leukste deel van het schrijven van een een boek: het schrijven zelf!

Een goede synopsis schrijven voor je boek

~ verhaalentaal ~ Plaats een reactie

Als je je manuscript naar een uitgever wil sturen, wordt er vaak om een synopsis gevraagd. Waar moet je op letten als je een synopsis schrijft?

Wat is een synopsis?

Een synopsis is een samenvatting van je manuscript, die kort en krachtig weergeeft waar je verhaal over gaat, wat de belangrijkste conflicten zijn, hoe het verhaal afloopt en wat jouw verhaal uniek/ uitgeverwaardig maakt.

Waar is de synopsis voor bedoeld?

Zie de synopsis als de pitch van je boek. Net zoals een gewichtig zakenman die een klant in een hoek duwt en zijn bedrijf aan de man brengt met een snel verkooppraatje.
Nu hoef je als schrijver geen ‘Wolf of Wall street’ te zijn. Toch zet je synopsis je verhaal kort en krachtig in de schijnwerpers. Het is het visitekaartje van je manuscript dat een twijfelende uitgever over de streep moet trekken.

Een uitgever heeft veel leeswerk. Een synopsis maakt het werk voor iedereen makkelijker.

Eisen aan een synopsis

Elke uitgever stelt eisen aan een synopsis. Ze verschillen per uitgever, maar iedere uitgever wil:
* een synopsis van maximaal 1 à 1.5 A4;
* het einde en plottwists weten (als het plotverloop of einde niet aansluit bij het lezerspubliek, wil men dat weten voor het contract is getekend);
* een idee krijgen hoe de protagonist zich ontwikkelt (dus of je een goed onderbouwd centraal conflict hebt);
* een verkoopbaar of uniek verhaal onder ogen krijgen.

Hou een regelafstand van 1.5 aan. Zo kan de uitgever met een pen aantekeningen maken, zonder dat de tekst onleesbaar wordt.

Valkuilen van een synopsis

Je wil zo mooi mogelijk schrijven, maar dat is een valkuil bij het schrijven van een synopsis. Als vuistregel kun je aanhouden: een synopsis moet effectief zijn, niet mooi.

Een checklist voor een synopsis:
* Wijk niet uit over de (details van) subplots. Je hebt geen ruimte om over alles te schrijven. Alleen gebeurtenissen en personages die direct effect hebben op de protagonist of zijn heldenreis zijn belangrijk.
* Prijs je eigen tekst niet aan. Je wil graag uitgegeven worden, dus heb je misschien de neiging om je tekst extra mooi te maken. Maar een uitgever prikt daar makkelijk doorheen.
De valkuil hier is dat je niet uitgesproken hoeft te schrijven: Mijn geweldige verhaal leest fantastisch. Soms heb je zelf niet in de gaten dat je je tekst een beetje oppoetst. Een voorbeeld:
Barno bezoekt een belangrijke moskee tijdens haar wereldreis. Als ze uit de moskee komt, ontmoet ze de vriendelijke Sherzod, met wie ze later trouwt.
Twee details uit dit voorbeeld zijn overbodig in een synopsis:
– De status van de moskee
– Het karakter van Sherzod

Als je een kijkje in de moskee geeft, schrijf je al snel een reisgids, geen synopsis.

Dit soort belevingen zijn voor in het verhaal zelf. In een synopsis kunnen die lezen als onnodig oppoetsen van je verhaal. Ik laat Barno niet zomaar een moskee inlopen. Als ik schrijf dat de moskee spectaculair is, ziet de uitgever dat haar wereldreis episch is. Zo bedoel je het niet, maar beschrijvingen komen in een synopsis vaak niet tot hun recht. Een wereldreis wordt niet episch door de gebouwen die worden bezocht, maar de gebeurtenissen die onderweg plaatsvinden. Evengoed zegt het weinig dat Sherzod aardig is. Dat moet in het verhaal uit zijn acties blijken.
Wees dus extra alert op bijvoeglijke naamwoorden. In een synopsis zijn die eerder je vijand dan je vriend.

* Gebruik weinig show don’t tell. Twee nadelen van show ten opzichte van tell bij een synopsis:
– Het neemt meestal meer ruimte/woorden in (die je niet veel hebt in een synopsis).
Barno ging naar de moskee, waar honderden vrouwen zich voorbereidden op het vrijdaggebed. versus: Barno bezocht een drukke moskee.
– Je schrijft al snel details die niet belangrijk zijn voor het geheel. Neem bovengenoemd voorbeeld: het moment in de moskee is belangrijk voor het verhaal. Maar heeft het meerwaarde voor de synopsis dat de ontmoeting in een moskee heeft plaatsgevonden?
Als het verhaal gaat over een moslima op wereldreis die het lastig vindt om moskeeën te vinden, heeft dat een extra betekenis voor het algehele verhaal. Voeg het dan sowieso toe.
Als de religie zelf niet belangrijk is voor het verhaal, kun je twee dingen doen:
– Je wijdt niet verder uit: Ze ontmoeten elkaar in een moskee. Punt. Beschrijf dan niets meer van de (ligging van) de moskee of op welke dag van de week de ontmoeting plaatsvindt.
– Je haalt het weg: Ze ontmoeten elkaar.

Kortom: ga goed na wat de kern van het verhaal is. Met kill your darlings kom je daar achter. Het helpt je ook met makkelijker schrappen. Je synopsis hoeft je mooie schrijfstijl niet te weerspiegelen. Daar geniet de uitgever pagina’s lang van tijdens het lezen van je manuscript 🙂

Vermijd de droge synopsis

Inmiddels lijkt het misschien alsof een synopsis de droogste tekst ooit moet zijn. Dat is niet zo, want je synopsis moet nog wel vlot lezen. Hier en daar omschrijven kan dus geen kwaad. Maar hou het in de gaten.

Als je de vuistregel : “een synopsis moet effectief zijn, niet mooi,” te streng aanhoudt, ligt er een andere valkuil op de loer: de ‘leeshandleiding’.
Gebruik liever geen omschrijvingen als:
* Het verhaal begint met…
* Maar middenin het avontuur blijkt…
* Zodra dit probleem is opgelost…
* Een nieuw probleem dient zich aan wanneer…
* Het gelukkige einde blijkt uit…

Je kan dan beter op een verhalende manier oorzaak en gevolg aanduiden:
Barno en Sherzod ontmoeten elkaar in een kleine, verstopte moskee. Ze hebben tijdens hun wereldreis geen andere moslims ontmoet en raken in gesprek over hun geloof. Ze blijken allebei een andere visie over de islam te hebben. Dit vormt genoeg gespreksstof voor hen om te besluiten langer met elkaar op te trekken. Er bloeit een relatie tussen hen op, waardoor de wereldreis eindigt met hun huwelijk.

Hier is de grootte van de moskee belangrijk, omdat dat die nu een functie heeft: als er overal moskeeën te vinden waren, was de rest van het verhaal niet in gang gezet. Dit zijn goede momenten om een aantal beschrijvingen toe te voegen aan je synopsis.